In een eerder artikel hebben we een aantal tips uit de doeken gedaan om je te helpen bij het vogels kijken op vakantie in het buitenland. Om in de vakantiestemming te blijven gaan we de komende tijd een aantal bestemmingen in het zonnetje zetten waar vogelaars hun harten op kunnen halen. Een aantal leden van de redactie van Vogelskijken.nl zal een hun eigen favoriete gebieden beschrijven. Bouke ten Cate bijt het spits af met een tweeluik over Noordoost Polen.
Noordoost Polen
Nederlanders hebben de neiging om in de zomer naar het zuiden van Europa te trekken. Oost- Europa blijft daardoor een beetje een onbekende bestemming voor de zomervakantie. En dat is zonde, want de regio heeft waanzinnig veel te bieden, niet in het minst voor de natuurliefhebber!
Voor Noordoost Polen geldt dat in het bijzonder. De natuur in dit gebied is zonder meer spectaculair te noemen. Er is namelijk een aanzienlijke oppervlakte aan relatief wilde natuur te vinden. Een extra reden dat deze regio zo interessant is, is dat je deze wilde natuur als een voorbeeld kunt zien van hoe Nederland er mogelijk uit heeft gezien in de (late) prehistorie. Hoewel daar een hoop mitsen en maren bij te plaatsen zijn.
Binnen Noordoost Polen verdienen twee gebieden extra aandacht. De moerassen van de Biebrza en de wouden van Białowieża. Dit vanwege hun uitgestrektheid en hun unieke natuurwaarden. In dit artikel komt de Biebrza aan de orde. In het volgende deel van het tweeluik wordt Białowieża besproken.
De moerassen van de Biebrza
De Biebrza is één van de laatste rivieren in Europa die van bron tot monding nog nagenoeg ongehinderd door zijn vallei stroomt. Bandijken, kribben en kades zul je hier niet vinden. In plaats daarvan vind je een doolhof aan hoefijzermeertjes, rietvelden, zeggemoerassen en dekzandruggen langs een rivier die langzaam door zijn vallei meandert. In 1993 is het gebied dan ook benoemd tot nationaal park.
Die uitgestrekte veenmoerassen zijn de echte parels van de Biebrza, in het bijzonder de zeggemoerassen. Dit type habitat was ooit vrij algemeen in Europa maar door het insnoeren van rivieren en door veranderend agrarisch landgebruik is er bijna niks van over. Grote oppervlaktes zijn alleen nog te vinden in Wit-Rusland en in dit stukje Polen dus. Korhoenders en poelsnippen baltsen er en velduilen en grauwe kiekendieven jagen en broeden er. De superster van de zeggemoerassen is echter de waterrietzanger. Deze zangvogel is sterk gebonden aan dit vegetatietype en is door de reeds genoemde ontwikkelingen sterk achteruitgegaan. De laatste robuuste populaties zijn te vinden in Wit-Rusland en Polen.
Andere soorten die je in het gebied kunt vinden zijn zwarte stern, witvleugelstern, witwangstern, zwarte ooievaar, kemphaan, schreeuwarend, bastaardarend, zeearend, roodmus, buidelmees, kraanvogel, kwartelkoning, ortolaan, citroenkwikstaart en hop. Vele andere soorten (moeras)vogels die in Nederland zeldzaam zijn, zijn hier zeer talrijk. Naast al deze vogelpracht is ook het overige dieren- en plantenleven in het gebied zeer divers. Een ontmoeting met een eland is zeer waarschijnlijk, wolven worden regelmatig waargenomen en zelfs de mysterieuze lynx laat zich af en toe zien. Ook aan kleinere zoogdieren, vlinders, libellen en flora is het gebied ontzettend rijk.
Als je in korte tijd zo veel mogelijk van dit moois wilt zien zijn we verschillende manieren om het gebied aan te vliegen. We zetten er een twee uiteen. Let op: je hebt hiervoor wel een toegangsbewijs nodig wat je aan kunt schaffen bij het hoofdkantoor van het nationaal park in Osowiec-Twierdza.
De Tsarenweg
De Tsarenweg is voor de natuurliefhebber de kloppende slagader van het park. Ze loopt langs de oostzijde van de vallei van de Biebrza en stamt uit de tijd dat dit deel van Polen nog deel uitmaakte van het Russische Tsarenrijk. Vooral het zuidelijke deel, tussen Osowiec-Twierdza en Strękowa Góra is wonderschoon. Kleine hoogvenen, dennenbossen, kleinschalige landbouw en uitgestrekte broekbossen, riet- en zeggemoerassen vormen het landschap.
Op verschillende plekken zijn wandelpaden over dijken en vlonderpaden te vinden die je dieper het moeras in leiden. Uitkijktorens en vogelkijkschermen helpen je om de bijzondere vogels en andere fauna te vinden. Dit zijn de beste locaties om de zeldzame moerasvogels van het gebied te zien te krijgen. Vooral het Długa Luka-vlonderpad is zeer bekend als de best bereikbare locatie in het park waar de waterrietzanger zich goed laat zien.
Grzędy (het Rode Moeras)
Het gebied wat bij het grote publiek bekend staat als het Rode Moeras (Czerwone Bagno) heet eigenlijk Grzędy. Het daadwerkelijke Rode Moeras ligt ten noordoosten van Grzędy, maar is niet toegankelijk. Grzędy zelf is dat gelukkig wel en het gebied is meer dan indrukwekkend genoeg om er een hele dag door te brengen. Het bestaat uit een complex van bossen en moerassen rond een aantal dekzandruggen waardoor je veel aantrekkelijke overgangen van hoog en droog naar laag en nat hebt.
Enkele van de bosopstanden zijn zeer oud en hier kom je af en toe vogels tegen die je misschien eerder in Białowieża zou verwachten. De zuidelijkste van de wandelpaden brengen je naar een dekzandrug aan de rand van de uitgestrekte open moerassen. Dit is een goede plek om de lucht te scannen op zoek naar de bastaardarenden die broeden in de bossen van Grzędy en Czerwone Bagno.
Meer weten?
Deze korte beschrijvingen doen eigenlijk geen recht aan de rijkdom van het gebied. Als je meer dan een week de tijd hebt om de regio te verkennen, loont het zeker om wat grondiger onderzoek te doen. Een groot aantal unieke gebieden en locaties die meer dan de moeite waard zijn hebben dit artikel immers niet gehaald. Allereerst is er de Crossbill Guide Northeast Poland. Ik ben als co-auteur niet helemaal onpartijdig, maar ik denk oprecht dat dit een uitstekend hulpmiddel is om meer uit je bezoek te halen.
Ga vooral ook naar de bezoekerscentra van beide parken om goede kaarten van het gebied te kopen. Die vertellen je waar je wel en niet mag komen en helpen je om excursies te plannen. Lokale gidsen zijn vaak niet goedkoop, maar kunnen een onmisbaar middel zijn om het onderste uit de kan te halen. In deze regio zijn Wild Poland en Biebrza Eco-Travel een uitstekende adressen. Overigens is een kanotocht over de rivier zelf ook zeer aan te raden. Zo verken je de vallei eens vanaf de rivier in plaats van de flanken.
