Vogels kijken op vakantie – Białowieża, Polen

In het eerste deel van dit tweeluik over Noordoost Polen gaven we tips over vogels kijken in de moerassen van de Biebrza. In dit tweede deel zijn de bossen van Białowieża aan de beurt. Beide gebieden liggen dicht bij elkaar en het zijn allebei unieke natuurgebieden waar het geweldig vogels kijken is. Het ligt dus voor de hand om op een vakantie deze twee topbestemmingen te combineren. Waar de Biebrza vooral briljant is op het gebied van moerasvogels, geldt voor Białowieża dat de vogels die dit (oude) bos bewonen de show stelen.

De wouden van Białowieża

Vaak word dit complex aan bossen het ‘oerbos’ van Białowieża genoemd. Dat is niet helemaal correct, daarvoor is de menselijke beïnvloeding net te groot geweest. Toch zijn er stokoude opstanden met zeer hoge natuurwaarde. Er zijn zelfs opstanden die heel dicht in de buurt komen van echt oerbos, met name de kern van het nationaal park.

Het meest bekend is het bos misschien wel vanwege het feit dat de laatste wilde laagland-wisent hier in 1919 werd geschoten. Ook is het de plek waar de wisent in 1952 weer in het wild werd geherintroduceerd. Dit dankzij een succesvol fokprogramma met dieren in gevangenschap.

De diversiteit aan bosbewonende soorten in Białowieża is enorm. Daarnaast zorgt een aantal kleine riviertjes met hun begeleidende moerasvegetaties voor een verrassend hoge diversiteit aan moerasvogels. Op het gebied van vogels is vooral de spechtengemeenschap waanzinnig divers: bijna alle soorten die in continentaal Europa voorkomen kunnen in en om het bos gevonden worden.

De highlights van Białowieża en omgeving op vogelgebied zijn onder andere zwarte ooievaar, kraanvogel, schreeuwarend, dwerguil, ruigpootuil, laplanduil (incidenteel: de soort broedt aan de Wit-Russische zijde van het bos), witrugspecht, drieteenspecht, grijskopspecht, draaihals, kleine vliegenvanger, withalsvliegenvanger, krekelzanger, sperwergrasmus, citroenkwikstaart, notenkraker, hazelhoen en kwartelkoning. Ook hier geldt dat veel andere soortgroepen rijk vertegenwoordigd zijn. Wolven worden regelmatig waargenomen en de lynx af en toe. Een bezoek aan de regio is natuurlijk niet compleet zonder een ontmoeting met de ster van het woud, de wisent.

Ook in Białowieża is er genoeg te zien en te doen om een natuurliefhebber weken bezig te houden. Echter, als je op vakantie bent en maar beperkt de tijd hebt zijn er een aantal must-do excursies die we hier zullen beschrijven.

Het strikte reservaat

Het strikte reservaat ten noorden van het dorp Białowieża vormt de kern van het nationaal park. Hier bevinden zich de meest intacte, eeuwenoude bosopstanden. Zo goed als alle genoemde vogelsoorten zijn hier (goed) te vinden. Als strikt reservaat is het niet zonder meer toegankelijk maar met een door het park gecertificeerde gids is het toch mogelijk dit deel van het woud te bezoeken. Pygmy Owl Nature Tours en Wild Poland zijn twee uitstekende organisaties die deze excursies aanbieden. Zorg er wel voor dat je duidelijk maakt dat je komt om vogels te kijken en vraag om de lange excursie naar de Orlówka. Dit is de meest interessante van de wandelingen die worden aangeboden.

Żebra Żubra

Dit wandelpad net ten westen van het dorp Białowieża voert door enkele van de meest intacte oude bosopstanden buiten het strikte reservaat. Het loopt grotendeels over vlonderpaden door een elzenbroekbos en eindigt bij het kleine dierentuintje van Białowieża. Witrugspecht en drieteenspecht behoren hier tot de mogelijkheden. Net ten zuiden van het dierentuintje loopt een met geel gemarkeerd wandelpad terug naar Bialowieza. Dit pad voert je door een indrukwekkend en oud eiken-linden-haagbeukenbos. Hier zijn wederom witrugspecht maar ook withalsvliegenvanger en kleine vliegenvanger mogelijk.

Siemianówka

Het stuwmeer van Siemianówka ligt weliswaar buiten het bos van Białowieża maar is een absolute aanrader voor elke vogelaar die de regio aandoet. De moerassen rond het stuwmeer en de kleinschalige landbouw er omheen zorgen voor een aantrekkelijk palet aan moeras- en plattelandsvogels. Het meest beroemd is het gebied als de eerste plek in Europa ten westen van Wit-Rusland waar de citroenkwikstaart zich vestigde. Nog steeds gelden de hooilanden ten zuiden van Cisówka als een uitstekende plek voor deze soort. Naast Cisówka zijn een wandeling over het noordelijke deel van de spoorbrug, een bezoek aan de visvijvers van Bachury, de hooilanden rond Babia Góra en de uitkijktoren van Maruszka echte aanraders. De drie moerassterns, zwarte ooievaar, schreeuwarend, roodmus, sperwergrasmus en ortolaan zijn enkele topsoorten die het gebied rijk is.

Meer weten?

Deze korte beschrijving doet eigenlijk geen recht aan de rijkdom van beide gebieden. Talloze unieke gebieden en locaties die meer dan de moeite waard zijn hebben dit artikel immers niet gehaald. Als je meer dan een week de tijd hebt om de regio te verkennen, loont het zeker om wat grondiger onderzoek te doen. Een goede bron daarvoor is de Crossbill Guide Northeast Poland. Als één van de co-auteurs van de gids ben ik niet helemaal onpartijdig, maar ik denk oprecht dat dit een uitstekend hulpmiddel is om meer uit je bezoek te halen. Ga daarnaast vooral ook naar de bezoekerscentra van beide parken om goede kaarten van het gebied te kopen. Die vertellen je waar je wel en niet mag komen en helpen je om excursies te plannen. Lokale gidsen zijn vaak niet goedkoop maar kunnen een onmisbaar middel zijn om het onderste uit de kan te halen. De twee reeds genoemde organisaties zijn uitstekend adressen.