De vogeltrek is een spectaculair natuurverschijnsel. Sommige soorten trekken daarbij extra aandacht vanwege hun trekgedrag en voorkomen. De kraanvogeltrek is hier wellicht het bekendste voorbeeld van. Alle reden om het trekgedrag van deze vogel eens onder de loep te nemen.
Vanaf midden augustus verzamelen zich in de Scandinavische landen steeds meer kraanvogels op een aantal specifieke locaties (eerste fase). Ergens eind september, begin oktober trekken ze vervolgens massaal richting het noorden van Duitsland (tweede fase). Daar kan hun aantal zeer hoog oplopen tot vele tienduizenden. Vanaf midden oktober tot ongeveer midden november trekt dan de overgrote meerderheid in een aantal migratiegolven richting zuidwest Europa (derde fase).
Het spektakel van de kraanvogeltrek
Het zijn vooral de vogels die zich ophouden in de regio Diepholz die bij ons in de Lage Landen voor spektakel kunnen zorgen, met hoogtepunten de laatste week van oktober en de eerste tien dagen van november. De kraanvogels die dan nog ten noorden van ons blijven, proberen daar te overwinteren. Steeds meer vogels lijken dit te doen. Alleen een koudegolf brengt ook de meerderheid van die achterblijvers nog tot andere gedachten, waardoor we eind november tot zelfs begin december nog een laatste, stevige golf bij ons kunnen zien passeren. In tegenstelling tot de voorjaarsmigratie is de najaarsmigratie bijna uitsluitend te volgen in het (uiterste) oosten van de Lage Landen (uitzonderingen niet uitgesloten).
Komen en gaan
Op de belangrijkste verzamelplaats in Zweden rond het meer van Hornborgasjön is het begin september een komen en gaan van kraanvogels. Vogels vanuit het noorden komen toe, terwijl anderen al weer vertrekken richting het zuiden. Gemiddeld zitten hier in de eerste helft van september ruim 10.000 kraanvogels.
Het is opmerkelijk dat de kraanvogeltrek dit jaar hetzelfde tijdsschema volgt als de andere jaren. Door de lang aanhoudende koude (met sneeuwval) in het voorjaar is het broedseizoen dit jaar namelijk een stuk later op gang gekomen. De langere dagen in het noorden maken dus duidelijk een verschil in het voeden en het opgroeien van de jongen.
Bijvoeren
Half september beginnen de kraanvogels met de oversteek van de Oostzee richting Noord-Duitsland. De tweede helft van september zitten in de omgeving van Rügen al om en nabij de 10.000 vogels. Hier brengt men alles in gereedheid om de massa toekomende vogels uit Scandinavië op te vangen. Eind september, begin oktober vertoeven er vele tienduizenden kraanvogels die naar voedsel zoeken. Om de landbouwgebieden in de wijde omgeving wat te sparen, worden de vogels op een aantal locaties bijgevoerd (vooral met maïs en graan). Tijdens de doortocht van de kraanvogels (van midden september tot ergens eind oktober) wordt daar ongeveer 30 ton voedsel uitgestrooid. Een kraanvogel eet per dag gemiddeld een 300 gram tijdens de rustmomenten op trek.
Als de astronomische herfst begint, bereikt de kraanvogeltrek in Scandinavië (eerste fase najaarstrek) zijn hoogtepunt. Dat leidde dit jaar tot een nieuw najaarsrecord van kraanvogels rond het meer van Hornborgasjön. Vorige week donderdag (21/9) telde men maar liefst 21.700 kraanvogels.
Wachten op de kraanvogeltrek
De tweede fase (de oversteek naar Duitsland) is al een tijdje gezapig aan de gang. Daarom werden in het noorden van Duitsland ook al de eerste slaapplaatstellingen uitgevoerd. In het Nationaal Park Vorpommeren (waar Rügen deel van uitmaakt) werden in het weekend van 17 september 13.132 kraanvogels geteld. In de regio rond Rhin-Havelluch (ten NW van Berlijn) leverde tellingen op 19 september al 24.453 vogels op. Die aantallen zijn de week daarna sterk toegenomen en zullen de komende week nog verder oplopen. De tweede fase gaat zo op snelheid komen.
De eerste tekenen van de derde fase van de kraanvogeltrek werden deze week ook al vastgesteld. Vorige dinsdag werd de eerste grotere doortrekkende groep kraanvogels in België gezien. Vijftig vogels passeerden in het uiterste zuidoosten (Aarlen) richting Frankrijk. Ook in Frankrijk werden de eerste groepen richting het zuiden gespot. De eerste echte telling op 8 september rond Lac du Der leverde 82 kraanvogels op.
Het aftellen is begonnen. Ze zijn op komst. Nog twee tot drie weken en de eerste grotere aantallen passeren ook bij ons.
