Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland

‘Het is heel leuk om samen te vogelen en te helpen de vogels en de natuur te beschermen door onderzoek en andere activiteiten. Ik zit zelf in het onderwijs. Soms vertel ik mijn leerlingen dat ik in het weekend vogels ga ringen. ‘Oh ja’, zeggen ze dan. Maar als ik dan ’s maandag weer op school kom en een foto laat zien van een ijsvogel die ik heb geringd dan is de reactie Wooow’ en dan begint het.’

Aan het woord is Christophe Reijman, voorzitter van de Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland. Mensen meenemen in het vogelen, is één van zijn passies. ‘De klik dat vogels kijken echt heel leuk is, mag nog veel meer doordringen in onze maatschappij. Als je lid wordt van onze vogelwerkgroep kan je heel veel vogelen en vooral ook met elkaar, dat is het allerleukste. Die ervaring delen en anderen erin meenemen, dat is het meest kostbare.’

In Nederland zijn meer dan 250 vogelwerkgroepen (VWG’s). Al deze groepen houden zich op een of andere manier bezig met vogels. Over wat ze doen en hoe ze dat doen, schrijven we de komende tijd een aantal artikelen waarbij we telkens één vogelwerkgroep in het zonnetje zetten. De eerste groep die aan bod komt is de VWG Zuid-Kennemerland.

Werkgebied

Elke VWG heeft zijn eigen werkgebied. Voor de VWG Zuid-Kennemerland is dit het gebeid rondom Haarlem.  Aan de westkant bepaalt de Noordzee de grens, aan de oostkant ligt Recreatiegebied Spaarnwoude met belangrijke veenweidengebieden. De noordgrens is bepaald door het Noordzeekanaal en in het zuiden vallen de omgeving van Hillegom en De Zilk nog binnen het werkgebied. ‘Een heel bijzondere regio met volop vogeltrek en enorm veel biotopen’, stelt Christophe. ‘Een regio waarin veel is te doen.’

Drie pijlers

De VWG Zuid-Kennemerland onderscheidt in zijn werk drie pijlers. Christophe: ‘In de eerste plaats het bestuderen en onderzoeken van vogels. Ten tweede het beschermen van de natuur in het algemeen en vogels in het bijzonder. En ten derde het bevorderen van kennis over vogels. Die taken vullen we in middels veldwerk, natuurbescherming en educatie.’

Met name educatie vindt hij belangrijk. ‘We willen mensen die interesse hebben in vogelen daarin kunnen opleiden. Wat doen vogels eigenlijk en welke vogels hebben we hier in de regio? En hoe kunnen we daar zoveel mogelijk van genieten. Daarbij maakt het mij niet uit of het om tuinvogels, stadsvogels, akkervogels of weidevogels gaat. Het gaat om de vogel in de breedste zin van het woord.’

Cursussen

De educatie krijgt binnen de vogelwerkgroep in de eerste plaats vorm via cursussen. Elk jaar is er een basiscursus en een vervolgcursus vogelherkenning. Beide bestaand uit zes lesavonden en een aantal excursies. Los van de cursussen is er tweemaal per maand een (gratis) excursie naar een vogelgebied. Daarnaast worden er geregeld meerdaagse excursies of zogenaamde vogelkampjes georganiseerd.  

Ook aan de jeugd wordt gedacht. Voor kinderen t/m 13 jaar is er een Jeugdvogelclub met activiteiten als excursies, vogelfotowedstrijden, nestkasten controleren en een bezoek aan een ringstation.

Voor mensen die zich met specifieke onderwerpen willen bezighouden, heeft de VWG Zuid-Kennemerland een aantal (sub)werkgroepen of commissies, zoals een IJsvogelwerkgroep en een Gierzwaluwenwerkgroep.

Veldwerk

Een belangrijke subgroep is de Veldwerkcommissie, die het veldwerk in de regio coördineert. In februari organiseert deze commissie altijd een veldwerkavond. Christophe: ‘Dat is een netwerkavond, waarvoor de commissie beheerders, veldwerkers en onderzoekers uitnodigt om met elkaar en met de leden van de vogelwerkgroep in contact te komen. Daar worden veldwerkprojecten uitgelegd waar je aan mee kan doen.’

Voorbeelden van dergelijke projecten zijn MUS (Meetnet Urbane Soorten), MAS (Meetnet Agrarische Soorten) en BMP (Broedvogels Monitoring Project). Deze zijn alle drie weer onderdeel van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM), waarbinnen structureel de natuur in Nederland wordt onderzocht.

Gebiedsbeheerders

MUS, MAS en BMP zijn landelijke projecten waarvoor veel vogels moeten worden geteld. Daarvoor zet men graag leden van de VWG in. De uitvoering van deze projecten is in handen van lokale gebiedsbeheerders. ‘We kijken of we de tellers voor die projecten met de beheerders kunnen coördineren’, vertelt Christophe. ‘Beheerders zijn bijvoorbeeld de waterbedrijven PWN en Waternet die de Waterleidingduinen en Kennemerduinen beheren. Natuurmonumenten doet ook een stuk van de Kennemerduinen en Staatsbosbeheer zit in Spaarnwoude. Soms zijn het ook particuliere stichtingen, die vragen of we wat bij hen kunnen tellen. Afgelopen jaar zijn we ingeschakeld door het Agrarisch Collectief Noord-Holland Zuid. Zij wilden dat we een heel groot stuk akkerland in de Haarlemmermeer gingen monitoren. Dat hebben we dit voorjaar via de MAS methode gedaan. In de wintertellingen gebruiken we de MAS-methode daar ook. Zo krijgen zij een beter beeld of hun beheerpakket werkt. We werken dus met heel veel partijen samen.’

Natuurbescherming

De derde pijler van het werk van de VWG Zuid-Kennemerland is natuurbescherming. Christophe: ‘Wij zijn daarin heel actief. Onze Natuurbeschermingscommissie gaat er dikwijls met gestrekt been in en komt daardoor ook met de meest concrete resultaten. Als er bijvoorbeeld tijdens het broedseizoen een zogenaamde mud masters of modderloop in de Haarlemmermeer wordt georganiseerd, wordt er meteen een handhavingsverzoek ingediend. Dat heeft ertoe geleid dat de organisatie nu een ander route voor de loop uitzet.’

Een ander voorbeeld is een actie tegen de staandwantvisserij in het havengebied van IJmuiden. ‘Allerlei vogels als roodkeelduikers en ijsduikers raakten verstrikt in de netten en. En als er netten worden binnengehaald met zeekoeten en alken erin, dan is dat niet goed.’

Aanvankelijk leidde de acties van de Natuurbeschermingscommissie tot grimmige reacties en scheldmails, maar uiteindelijk is het toch tot een overeenstemming gekomen. ‘Nu gebeurt er nog maar weinig zonder samenspraak met ons.’

Stem geven

‘Wij zijn altijd aan het kijken hoe we de vogels een stem kunnen geven in het grotere geheel en daarvoor zijn veel gegevens nodig,’ gaat Christophe verder. ‘Aanvankelijk hadden we geen gegevens over de akkervogels in de Haarlemmermeer. We wisten niet wat daar zat. Nu hebben we gegevens vanaf de N207 van Hillegom naar Leimuiden. En van een kwart van de Haarlemmermeer weten we veel meer. Op basis daarvan kunnen we bijvoorbeeld kijken waar je windmolens wilt neerzetten. We hebben een manifest geschreven met ons standpunt en visie en die hebben we ook gedeeld met het samenwerkingsverband van Vogelwerkgroepen in Noord-Holland (SVN) zodat ook andere VWG’s er weer van kunnen profiteren.’

Twee activiteiten die nog niet zijn genoemd zijn de ringstation en de vogeltrektellingen. Christophe: ‘De ringstations zijn geen activiteit van de vogelwerkgroep. Het zijn zelfstandige organisaties, maar ze worden wel gedraaid door leden van de VWG. Het trektellen is wel iets van ons. Dat is ooit vanuit de vogelwerkgroep geïnitieerd en het gebeurt al superlang. De oudste telgegevens dateren uit 1953, dus er wordt al 70 jaar vogeltrek geteld.’

Lidmaatschap

De VWG Zuid-Kennemerland is een zelfstandige vereniging, opgericht in 1951 met toen 21 leden. Inmiddels zijn dat er ruim 650. Of je nu alleen geïnteresseerd bent in een cursus of excursies, of wanneer je alles wil weten van de ijsvogel of de gierzwaluw, of wanneer je actief wilt deelnemen aan vogeltellingen of natuurbeschermingsactiviteiten: iedereen is welkom bij de VWG Zuid-Kennemerland.

Een lidmaatschap kost € 17,50 per jaar voor een individu, € 22,50 voor een gezin en € 8,- voor jongeren tot 20 jaar. Alle leden krijgen elk kwartaal het tijdschrift De Fitis, op papier of desgewenst digitaal. Meer informatie is te vinden op de website van de Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland.