Na afloop van de op 26 november jl. gehouden Landelijke Dag van Sovon reed ik als een zombie naar Maasdam, bekaf maar voldaan. De fysieke gevolgen van het kruip-door-sluip-door labyrint van de Reehorst in Ede hadden bijgedragen aan m’n uitputting. Gelukkig hadden meer collega-vogelaars getobd met de topografie van de Reehorst. Eentje opperde dat Sovon de zoektochten in de spelonken van de Reehorst als training voor haar vrijwilligers beschouwt. Waarvan acte!
Wikken en wegen
Maar het was toch vooral een mentale vermoeidheid die parten speelde. Want zo’n landelijke dag vraagt stellig niet alleen van Sovon een behoorlijke dosis organisatievermogen, maar ook van de bezoekers, te beginnen met de keuze van de te volgen lezingen. Dat waren er in totaal dertig, verspreid over vier zalen waarin, de lunchpauze uitgezonderd, de voordrachten de gehele dag als een soort cineac doorgingen. Zorgvuldig wikkend, wegend en tijdschemaatjes opzettend had ik aangekruist welke ik bij wilde wonen. Waarbij, gelet op andere evenementen tijdens de dag, ik mij wel had gerealiseerd dat het een hijs zou worden alle uitverkoren voordrachten bij te wonen. Dat vooruitzicht bleek juist. Maar dat ik er slechts twee zou aanhoren bracht zelfverwijt. Alleen Kees Koffijbergs presentatie over de in Nederland overwinterende ganzen en die van de Batumi Raptor Count medewerker Johannes Jansen over ‘slanke kieken’ woonde ik bij, beide in het Theatre Azure.
Een halve eeuw later
Sovon Vogelonderzoek Nederland bestaat in 2023 een halve eeuw. Degene die in 1973 zou hebben voorspeld dat de club een halve eeuw later vogelend Nederland zou onthalen op een programma als op de landelijke dag van 26 november jl. had toen waarschijnlijk op smalend voorhoofdgetik kunnen rekenen. Niet alleen de nationale avifauna onderging in die halve eeuw veel veranderingen maar ook het onderzoek naar die avifauna, zowel in de breedte als in de diepte. Het programma illustreerde de verworvenheden overtuigend. Bij schrijven van het voorwoord voor Verschenen of verdwenen merkte ik op dat 65% van de zeventig soorten broedvogels die de natie de rug toekeerden dan wel er zich vestigden zulks deed na 1975, ongeveer het jaar dat Sovon aanving met de systematische boekhouding van onze avifauna. De veronderstelling van een verband dringt zich op.
Lezingen, lezingen, lezingen
Bij het doornemen van de lezingen en het maken van keuzes voelde ik mij als de Ezel van Buridan. Naast de twee vermelde voordrachten kruiste ik ook Henk-Jan-Ottens veldleeuwerikbescherming aan alsmede de lezingen van Thijs Kuiken en Mardik Leopold over de vogelgriep, beide mede gelet op de sterfte die het virus aanricht onder de avifauna van mijn woonstreek, met onlangs ook een Dwerggans als slachtoffer. En voorts de lezingen van Tommie Pot over de Visarenden van de Biesbosch, die over 70 jaar Het Vogeljaar, die over Tureluurs van Wim Tijsen en het betoog over de plevieren in het Deltagebied van Wendy Janse en Sabine Hoek. De voordracht van Markus Risch over het behoud van de Lachstern in Europa had ik met twee uitroeptekens gedecoreerd. Lachsterns staan prominent in mijn rijtje favoriete vogelsoorten, mede vanwege mijn ervaringen met de Lachsterns van De Beer, zeventig jaar geleden. Ik mistte Markus’ betoog, hetgeen bij Ed Velings – ook hevig lachsternfiel -, de wenkbrauwen deed fronsen. Toen ik ’s middags op adem probeerde te komen in de stand van Marleen en Elwin van der Kolk stelde de Nederlandse lachsternspecialist Fred Visscher mij voor aan Markus. Het gemis van de lezing werd ruimschoots goedgemaakt.
Boeken, boeken, boeken!
Welke vogelaar is niet ornithobibliofiel? Een landelijke dag betekent per definitie een aanslag op het immer onder druk staande aanschafbudget vogelboeken. Met de Avifauna Zeelandica en het Handboek Europese vogels had dat budget in 2022 veel te verduren. Er verschijnen voortdurend nieuwe, alleen al uitgegeven door Nederlandse uitgevers. Eigenlijk teveel vertrouwde iemand mij toe. En Engelstalige boeken komen daar nog eens bij!
Het missen van lezingen had als oorzaak een simultaansigneersessie waarvoor ik bij twee uitgevers te gast was. Dat kostte tijd. Ik deelde de stands met Nils van Duivendijk, Erwin Kompanje en het duo Elvira Werkman/Ben Koks met hun Dwaalgast in het graan, een alleszins lezenswaardig boek over de opmars van de Steppenkiekendief. De verkoop van het boek liep goed, net als van de in de AtlasContact vogelmonografieënreeks verschenen De Houtsnip van Erwin Kompanie. Ik kocht er ook eentje, mede beïnvloed door de Houtsnip die een week eerder door mijn Maasdamse achtertuintje kuierde. Graag maakte ik een praatje met Nils van Duivendijk over diens formidabele Handboek. Marc Guyt, die voor dit werk het fotomateriaal bijeenbracht, was er helaas niet.
Met Ruud Vlek maakte ik een rondje langs de uitgeversstands. Ruud schreef ooit de Amsterdamse Vogelhistorie. Wij beiden waren verbaasd dat bij alle nieuwe uitgaven zich ook een Vogelatlas Amsterdam bevond, een fors uitgevoerde studie. Als bij iedere landelijke dag was ook Erwin Brinkkemper weer in de buurt van de stand van Antiquariaat Moby Dick, die bemand was door vader en zoon Baalbergen. Uitgeverij Van Oorschot bereidt een uitgave voor over Brinkkempers antiquarische collectie natuurboeken, onder redactie van Gemma Venhuizen.
‘Wij spreken elkaar op de Sovon-dag’
Al weken vóór de bewuste 26e november viel bij contacten met collega’s vaak te beluisteren ‘tot ziens op de Sovon-dag’. Dat was dan óf voor bijpraten, nieuwtjes uitwisselen, afspraken maken, overleggen of het delen van fijne dan wel vervelende zaken. Er was die zaterdag veel te delen. Van Bart Ebbinge hoorde ik over een in de steigers staand ganzencongres, het eerste sinds Leeuwarden
Januari 2020, nu te houden in Mongolië. Net had ik met Emile Dirks van de Stichting Vogelreizen gesproken over deelname aan de Algarve-reis in september, speciaal om weer Grote Pijlstormvogels te zien. Dat idee kwam op lossere schroeven door de Goose Specialist Group plannen voor Mongolië. Van Bart vernam ik ook over het heengaan van Derek Scott, een mededeling die het luikje opende met herinneringen aan vroegere bijeenkomsten in Cambridge. Later mailde Bart een in memoriam over Derek, eentje in bewoordingen waarin Britten meester zijn. Met Siegfried Woldhek kwam het tot een afspraak voor een bezoek aan de (nieuwe) Biesbosch. Sietske Philippona verklaarde bereid te zijn afstand te doen van wijlen haar vader Jules’ dagboeken. Met leden van de aanwezige Werkgroep Ornithologisch Erfgoed kwam het tot een afspraak ze bij Sietske op te halen.
Jonge garde
Als gevolg van het in dit land zieltogende Openbaar Vervoer zag menigeen dit jaar af van de LD. Sytske en Adriaan Dijksen hadden berekend 5 ½ uur nodig te hebben om van Texel in Ede te komen, enkele reis welteverstaan. Dat vonden ze te gortig, waarvoor begrip. Naar mijn smaak waren er aanzienlijk meer jongeren dan op eerdere landelijke dagen van Sovon. Ik belandde in een groepje dat het ‘Kiek daar, een slanke kiek’ stond door te nemen, een dialoog met kritische kanttekeningen. Leuk waren de gesprekken met Dirk van Straalen, Adri Clements en Bastiaan van de Weterring. De laatste had mij net waardevolle informatie gezonden over de Bruine Kiekendieven van de Neder- en Overwaard bij Kinderdijk, in 1950 mijn eerste excursiegebieden. En tot slot waren natuurlijk de live-kennismakingen met de initiatiefnemers van deze site plezierig. In 2023 herdenkt Sovon haar halve eeuw bestaan. Reken maar alsdan op een memorabele landelijke dag!
