Op het juiste punt scherpstellen is één van de voornaamste uitdagingen in vogelfotografie. Autofocussystemen van camera’s worden steeds geavanceerder. Sinds een paar jaar hebben de grote merken allemaal wel één of meerdere camera’s op de markt gebracht die beschikken over slimme systemen om een onderwerp te tracken. Die maken het mogelijk niet alleen een vogel of een persoon te herkennen, maar zelfs hun ogen. Dat is prettig want een foto waarbij de ogen van een vogel niet scherp zijn, is vaak een mislukte foto.
Fotografen die regelmatig op pad gaan, zullen echter ook kunnen beamen dat scherpstellen nog altijd niet vlekkeloos gaat. Ook voor de nieuwste systemen blijkt het nog een hele opgave om een vogel in dicht struikgewas te vinden. Een opvallende tekening in het verenkleed wordt soms voor ogen versleten. Een andere keer zit een vogel simpelweg te ver weg om als vogel te kunnen worden herkend. Of er zit een heel ander dier in de buurt waardoor de camera het ook niet meer weet.
Één knop één scherpstelpunt
Een oplossing voor een al te grillig autofocussysteem kan zijn om te kiezen voor één of enkele scherpstelpunten zodat je zeker weet dat de camera daar de focust legt. Dat geeft meer controle, maar daarmee benut je het autofocussysteem niet meer ten volle en dat kan voor problemen zorgen als je onverwachts te maken hebt met een vliegende vogel. Het liefst wil je dan met één druk op de knop kunnen switchen tussen het gebruik van enkele focuspunten en alle focuspunten.
Camera’s van het hogere segment spelen hierop in door op de camera enkele knoppen toe te voegen waaraan volledig naar wens een functie kan worden toegevoegd. Bij een aantal camera’s van Canon is dat bijvoorbeeld een knop met een sterretje erop, naast de Af-button. Om het maximale uit je autofocussysteem te halen is het aan te bevelen om zo’n knop te koppelen aan een specifieke autofocusinstelling met een of meerdere scherpstelpunten in het midden. Even scherpstellen op de goede plek is vaak al genoeg om daarna de autofocus met alle focuspunten het weer te laten overnemen.
De autofocusknop
Daarnaast beschikken (voor zover ik weet) de meeste camera’s die geschikt zijn voor vogelfotografie over een aparte autofocusknop. Doorgaans is die aangeduid met de letters ‘Af’ of ‘Af-on’. Deze knop zit vaak op de achterkant van de camera in de buurt van de ontspanknop. Misschien heb je die nooit specifiek gebruikt omdat je gewend bent te focussen door de ontspanknop half in te drukken. Zo heb ik het ook jarenlang gedaan.
Het grote voordeel van de autofocusknop is dat je daarmee met een druk op de knop kunt scherpstellen of dat juist niet te doen. Als de focus is gekoppeld aan de ontspanknop heb je die keuze niet. Als je een foto wilt maken moet je die knop immers indrukken. Daarmee activeer je dan automatisch de autofocus en dat kan ook belemmerend werken. Als vogelfotograaf wil je natuurlijk zo goed mogelijk op elke situatie zijn voorbereid. Je hebt niet voor niets een flink bedrag voor die camera neergeteld!
Toepassing op de praktijk van de vogelfotografie
Zit het vogeltje in dicht struikgewas waardoor je autofocus elke keer verspringt? Heb je te maken met een vogel die je camera maar niet weet te herkennen waardoor de vogel tot je frustratie continu scherp of onscherp wordt? Of vind je het gewoon een prettig idee dat jij bepaalt wanneer je focust en niet je camera? Het gebruik van een aparte knop om te focussen is de oplossing en daarvoor is de autofocusknop bedoeld.
Bij het vogeltje dat elke keer onscherp wordt, wacht je tot je camera is gefocust en dan laat je de autofocusknop snel los. Je kunt beginnen met fotograferen en die irritante autofocus zit je niet meer dwars. Eventueel kun je handmatig nog wat bijfocussen als het automatisch niet helemaal gelukt is. Soms kan de situatie zo lastig zijn dat je helemaal bent aangewezen op de handmatige focus. In dat geval is het erg prettig dat je niet op de tast op zoek moet naar het mf-knopje op je lens, zeker als de vogel kort daarna weer opvliegt en je dan binnen een seconde weer moet kunnen autofocussen. Secondes kunnen bij vogelfotografie het verschil maken tussen een topfoto en een foto die volledig is mislukt. Dat is natuurlijk ook de uitdaging! Anders waren we wel landschappen gaan fotograferen.
Controle
Een ander voordeel van het gebruik van de autofocusknop is dat je alle controle hebt over de compositie. Wil je een vogel links in beeld omdat de vogel naar rechts kijkt? Stel scherp, laat de autofocusknop los, richt je camera naar rechts en je kunt fotograferen. Kijkt de vogel toevallig de andere kant op en wil je meteen aan de andere kant ruimte overlaten? Je stelt weer scherp, laat de autofocusknop los en je kunt meteen de andere kant op richten.
Het enige nadeel van het gebruik van een losse Af-button is dat je eraan moet wennen. Een niet te onderschatten nadeel overigens want zelf gaf ik het aanvankelijk na een paar weken op omdat deze wijze van scherpstellen me maar niet lukte. Mijn duim moest er echt aan wennen. Ik kan echter iedereen aanraden om toch door te zetten. Inmiddels ben ik er helemaal aan gewend en ik zou niet meer zonder willen.
Instellen
Het instellen is vrij simpel. Bij veel camera’s is hoef je er alleen maar voor te zorgen dat de ontspanknop niet meer scherp stelt, maar zich beperkt tot het meten van het licht. Bij de autofocusknop is vaak al standaard ingesteld dat hij scherp stelt als hij wordt ingedrukt. Als dat niet het geval is, moet je het even aanpassen in het menu. Mocht je niet precies weten hoe het menu van jouw camera werkt dan raad ik aan om even het type van jouw camera op Youtube in te typen met iets erbij als ‘set autofocus button’. Voor alles is tegenwoordig op Youtube een instructie te vinden. Met de geschreven handleiding van je camera kom je er natuurlijk ook. Succes!
