Voor de reislustige vogelaars onder ons is Josien Schenkels geen onbekend gezicht. Als reisbegeleider en gids voor Inezia Tours en Birding Holland heeft ze al veel mensen enthousiast gemaakt voor het vogels kijken. En lange tijd was ze één van de weinige vrouwen tussen de vogelaars bij een twitch, ze is een pionier onder de vrouwelijke vogelliefhebbers. Hoogste tijd voor een gesprek.
Net terug van een vogelreis naar Slowakije spreek ik Josien Schenkels (67 jaar) over haar passie “vogels kijken.” Geboren in Bergen op Zoom heeft Josien inmiddels al veel van de wereld gezien. Voor haar werk als reisbegeleider en gids bij Inezia Tours heeft ze al veel mooie vogel bestemmingen mogen bezoeken. “Ook deze reis was weer een mooie beleving”, vertelt ze. “Veel verschillende biotopen met gave soorten, een leuke groep en prachtig weer.”
Vorige maand is Josien officieel met pensioen gegaan. In een intensieve baan als manager bij een brede welzijnsorganisatie was zij verantwoordelijk voor het maken en ontwikkelen van beleid. En het aansturen van teams. “Voordeel was dat ik veel overuren maakte. Zo kon ik ook tijdens mijn werk al beginnen met het gidswerk voor Inezia Tours en Birding Holland.”
Josien noemt zichzelf een echt buitenmens. “Ik ben graag buiten en je zal mij niet op een stedentrip aantreffen.” De natuur is altijd een onderdeel van haar leven geweest. In haar eigen tuin met inheemse beplanting en ook tijdens de vakanties. Kamperen op kleine rustige campings waar de natuur dichtbij was had altijd de voorkeur. “Ik nam toen ook al boekjes over planten en vogels mee, maar ik keek nog niet intensief naar vogels”, vertelt Josien. “Dat kwam pas later.”
In 2009 om precies te zijn is ‘de vonk’ overgeslagen. Josien weet nog goed hoe zij tijdens een vakantie bij het Lauwersmeer op het idee kwam om een telescoop te huren. Dat bleek een heel goed idee te zijn, want er ging een wereld voor haar open. “Toen ik de telescoop ging terugbrengen, heb ik er gelijk één gekocht”, vertelt ze lachend. Josien meldt zich dezelfde maand nog aan bij de ‘Natuur en Vogelwacht Biesbosch’. Hier gaat ze mee met ervaren vogelaars om broedvogeltellingen en wintervogeltellingen te doen. Na twee jaar is ze bekwaam genoeg om het zelf te kunnen doen.
Ze is best fanatiek en houdt een lijst bij voor Nederland, Europa en de Wereld. De Nederlandse lijst telt zo’n 370 soorten vogels. Ze twitch ook als er bijzondere vogelsoorten worden gemeld. “Maar ik zet er niet alles voor opzij hoor”, grapt ze. “Het moet wel passen in de agenda.” Ook houdt ze ‘zogenoemde bijvangsten bij’. Dit zijn bijvoorbeeld insecten of planten. “Ik kan daar niet overheen kijken”, zegt ze. “Ik begeleid vogel en natuurreizen en soms is er meer ruimte om naar andere soorten te kijken dan alleen naar vogels. Daar probeer ik dan een balans in te vinden.”
In 2016 is ze begonnen met het gidsen en begeleiden van vogel en natuurreizen. Voor Birding Holland geeft ze ook halve dagexcursies in Nederland. Met haar kennis heeft ze veel mensen enthousiast gemaakt voor het ‘vogelen’. Ze ziet dan ook regelmatig mensen terug die al vaker met haar op reis zijn geweest. “Het geeft veel voldoening om kennis door te geven en samen met gelijkgezinden op pad te zijn.” Ook ziet ze tijdens excursies en reizen dat er steeds meer vrouwen meegaan.
Denk jij dat er een kentering gaande is betreffende de vrouwelijke vogelaars?
“Zeker wel”, antwoord Josien stellig. “Toen ik zo’n vijftien jaar geleden met twitchen begon, werd ik toch een beetje raar aangekeken. Daar kwam ik, klein van stuk, met een telescoop en de hele mikmak. Daar moesten sommige mannen toch wel even aan wennen.”
Maar daar ziet Josien de laatste jaren wel verandering in komen. “Tegenwoordig zijn er steeds meer vrouwen te vinden bij een twitch.” Of vrouwen anders naar vogels kijken, kan ze niet goed beoordelen. “Vrouwen staan wel anders in het leven, met iets meer aandacht voor hun omgeving.” Ook zijn vrouwen anders ontwikkelt in het sociale aspect, vind Josien. Ze benadrukt dat ze niet wil generaliseren. “Het is goed dat jong en oud, man en vrouw vertegenwoordigt zijn. We kunnen elkaar versterken”, zegt ze.
Worden vrouwen, als vogelaar nu meer serieus genomen?
“Dat denk ik wel. Er zijn ook goede rolmodellen als bijvoorbeeld Camilla Dreef. Dit zorgt er ook voor dat er steeds meer jonge mensen vogels zijn gaan kijken. Nu hebben de jongens nog de overhand maar de meiden zijn een inhaalslag aan het maken. Dit is ook goed voor het gehele imago van vogelaars. De tijd dat alleen maar bebaarde mannen op leeftijd naar vogels kijken is voorbij”, grapt Josien.
Heb jij nog tips voor vrouwen én mannen die ook meer naar vogels willen kijken?
“Niet alleen voor vogels kijken maar voor de natuur.” Josien deelt graag haar gevoel met de natuur en hoopt dat mensen er ook iets aan hebben. “Je hoeft er niks voor te doen. Je hoeft alleen maar te kijken en te luisteren, je krijgt het gratis. Geniet van alle dingen die voorbij komen, ook in eigen tuin en nabije omgeving.”
De ‘die hards’ vogelaars vergeten soms te genieten en dan neemt de scoringsdrang het over. “Geniet en beleef waarin je je begeeft. Natuur beleven en vogels kijken is een verrijking van je leven en goed voor je welzijn.” Een mooie boodschap die Josien ook uitdraagt tijdens haar reizen en excursies.
Haar betrokkenheid bij de vogelwerkgroep is nog steeds groot. Zo doet ze nog steeds tellingen zoals MUS tellingen en wintervogeltellingen. Ook is ze altijd een vaste deelnemer op de bijeenkomsten van de vereniging. Verder heeft ze meegewerkt met de broedvogelatlas van SOVON. Ze sluit niet uit dat ze in de toekomst nog meer voor de vereniging kan betekenen.
Woonachtig in Dordrecht is de Biesbosch een natuurgebied waar ze veel komt. Maar ze vogelt ook graag in het bos of aan de kust. Zeker één keer per week gaat ze een dag op pad om te kijken wat voor vogels ze kan waarnemen. Erg handig vindt ze de apps waarmee ze haar waarnemingen gelijk kan invoeren. Ze wijst wel op verantwoordelijk gedrag om de vogels niet te verstoren. Helaas heeft ze genoeg voorbeelden waarbij nestjes worden verstoord door het te dichtbij komen en het veelvuldig afspelen van geluiden. “Er is nog veel te winnen in goede educatie op het gebruik van technologie.”
Heb je nog een wens?
Als wens wil ze graag benadrukken dat er meer respect zou moeten zijn voor de vogels en de algehele natuur. De verharding in de maatschappij is soms ook goed voelbaar in de vogelaarswereld, en dat betreurt ze. Op de vraag of ze nog een tijdje doorgaat met het begeleiden van vogel en natuurreizen antwoordt ze volmondig, ja. “Zolang mijn, nog goede oren, het blijven doen wil ik nog veel mooie reizen begeleiden, zegt ze lachend.”
En op reis gaat ze alweer snel. Een vogelreis naar Macedonië en Noord Griekenland, ze kijkt er alweer naar uit. Mooie natuur beleven met een groep is haar passie die ze met veel enthousiasme uitvoert. En het kijken naar vogels verveelt haar nooit. Of het nou de eerste zingende blauwborst van het jaar is, een dwerguil of de mussen in haar tuin.
