Op pad met Majoor – Tapuitenonderzoek Noord-Holland

Welkom bij de rubriek “Op pad met Majoor”, waarbij ik, Tijmen Majoor, je graag tweemaandelijks meeneem op één van mijn vogelavonturen! Met een ornitholoog als vader is de appel niet ver van de boom gevallen. Vogelonderzoek, vogelen en fotograferen is mij verre van vreemd. In deze rubriek lees je alles over mijn passie voor de vogels! Deze editie neem ik je mee naar het tapuitenonderzoek in Noord-Holland!

Kwetsbare broedvogel

Elk jaar wordt er uitgebreid onderzoek gedaan naar de tapuiten in de duinen van Texel en Den Helder. Mijn vader Frank Majoor volgt de tapuiten op Texel al zeven jaar en in Den Helder vijftien jaar op de voet. Ieder jaar probeer ik wel een keer mee te gaan om een handje te helpen, zo ook afgelopen jaar. Helaas gaat het erg slecht met de tapuit in Nederland. Door stikstof zijn lage, open en kruidenrijke duinvegetaties gaandeweg vervangen door hoge, gesloten vegetaties met hoge grassen en struwelen. Ook heeft de achteruitgang van konijnen een belangrijke rol in de vergrassing gespeeld. De tapuit is een holenbroeder en gebruikt daarvoor oude konijnenholen. Door de achteruitgang van konijnen verdwijnen ook geschikte gebieden voor de tapuiten. Dit onderzoek is dus van groot belang om de aantallen tapuiten te monitoren. En met de verzamelde gegevens wordt het beheer van de duinen bijgestuurd.

Op naar Texel

Mei 2023 had ik eindelijk de tijd gevonden om weer een keer mee te gaan. We gaan altijd twee dagen, een dag Den Helder en een dag Texel. Deze keer sloot ik iets later aan dus Den Helder was al afgerond. We hadden nog een beetje speling met de boot naar Texel. Om deze uurtjes nuttig te gebruiken, besloten we naar een meeuwenkolonie te gaan om geringde meeuwen af te lezen. Tussen de sterns en de kokmeeuwen zaten twee dwergmeeuwen. Er kwamen steeds meer dwergmeeuwen uit zee aanvliegen. Al snel zat er een groep van 75 vogels gemengd tussen de broedende meeuwen en sterns! We hebben er kort van genoten en daarna snel naar de boot. Op de boot vangen we nog een paar meeuwen met de hand uit de lucht om te voorzien van ringen.

Veldwerk

Na een korte nacht in de tent gingen we eindelijk het duin in. Frank had gedurende dit broedseizoen al een paar rondes gehad, dus de meeste nesten waren al gevonden. Terwijl Frank vooruit liep om de jonge vogels te ringen was het mijn taak om de adulte vogels te ringen. Dit deed ik met behulp van een klapnetje naast de nestholte met een made als lokmiddel. Van tevoren kreeg ik van Frank de locaties van de nestholtes met de informatie welke oudervogels ik moest ringen. Bijvoorbeeld ‘nest T29_23, vrouwtje’, dan moet ik bij dat desbetreffende nest het vrouwtje ringen.

Helaas gaat dat in de praktijk niet zo makkelijk en laat de geringde partner zich in de meeste gevallen als eerset zien. Soms probeer ik die dan af te leiden zodat het juiste individu naar de made gaat. Maar als ik dan toch eerst de geringde vogel vang, kan ik die nieuwe kleurringen geven. De eerste dag had ik vijftien adulte en Frank vijtig juveniele tapuiten van kleuringen voorzien. Soms komen we nog andere holenbroeders tegen, zoals holenduif of kauw. Vaak zitten deze te diep in de holen, maar als we erbij kunnen krijgen ze natuurlijk ook een ring.

De dag erop hadden we nog een ochtendje over om te ringen en dat leverde nog eens tien adulte en twintig jonge tapuiten op. Door tapuiten kleurringen te geven, zijn ze op afstand per individu te herkennen. Zo weten we precies welke vogels bij welke territoria horen. Ook kunnen we zo gemakkelijk zien wanneer de vogels zijn geringd en dus hoe oud ze zijn en waar ze vandaan komen.

Leuke waarnemingen

Tijdens het tapuitenonderzoek zijn onze ogen en oren ook gefocust op de omgeving. Zo had Frank in het voorjaar van 2023 de welbekende rode rotslijster ontdekt. Helaas was ik daar niet bij, maar er is altijd wel wat moois te zien. Zo hadden we deze keer een late beflijster en een foeragerende blauwe kiekendief. De blauwe kiekendief is een predator van de tapuit. Waarschijnlijk heeft die wel een paar tapuiten gepakt aangezien we wat tapuiten kwijt waren en soms de veren van een geplukte tapuit vonden.

Hoopvolle tussentijdse resultaten

In 2023 zijn er 56 territoria van de tapuit vastgesteld in de Eierlandse Duinen op Texel. Dat is wederom een stijging van het aantal territoria ten opzichte van voorgaande jaren. Ook zijn er veertig succesvolle legsels vastgesteld, wat het een na hoogste aantal ooit is. Dat geeft hoop voor het huidige broedseizoen wat er ook al erg goed uit ziet. Momenteel is er een gemiddelde van vijf jongen per nest, maar daar over op een later moment meer.