In De vogel en de componist beschrijft de Vlaamse natuurgids en amateurmusicus Fernand Rochette 42 soorten vogels die klinken in honderd muziekstukken van meer dan zeventig componisten. Het is een toegankelijk geschreven boek dat zich richt op klassieke muziek en veel beschrijvingen van bekende vogels bevat.
Vogelzang als inspiratie
Fernand Rochette (1945) was werkzaam als onderwijspsycholoog en directeur van een lerarenopleiding. Hij heeft een grote fascinatie voor vogelzang. Zijn boek De vogel en de componist bestaat uit drie hoofdstukken en een slotbeschouwing. Het eerste hoofdstuk gaat over vogelzang, het tweede over vogelzang en componisten, het derde beschrijft ruim veertig vogels in muziek. De slotbeschouwing gaat over ‘de onderschatte bijdrage van natuur- en muziekbeleving voor de evenwichtige ontwikkeling van de mens.’
Een liefhebber
Wat opvalt is het anekdotische karakter van het boek. De schrijver vertelt al in het begin over zijn eerste ‘LP’s’ en over een kauwtje als huisdier (‘ons kake’). Je moet de uitgave dan ook niet lezen als het boek van een muziekwetenschapper of een bioloog. Het is een boek van een liefhebber. Dat blijkt ook uit zinnen als ‘Bij de spreeuw blijven we graag wat langer stilstaan omdat deze vogel een van mijn lievelingscomponisten zo heeft kunnen bekoren.’
De slotbeschouwing over het geluksgevoel van de mens valt strikt genomen buiten het thema van het boek. Rochette citeert een studie van de University of Exeter: ‘People living in neighborhoods (neighbourhoods – J.S.) with more birds, shrubs and trees are less likely to suffer from depression, anxiety and stress.’
Klassieke muziek
De vogel en de componist is een boek over Westerse (veelal) klassieke muziek. Pink Floyd en Syb van der Ploeg behoren tot de uitzonderingen. Het boek gaat niet over filmmuziek, dance, R&B of wereldmuziek. Toch schrijft de auteur in zijn inleiding dat het boek gaat over ‘zoveel mogelijk verschillende muziekvormen.’ Op de achterflap staat ‘Componisten uit alle eeuwen en streken lieten zich door vogelzang inspireren.’ Daarmee zet de uitgever de lezer op het verkeerde been.
De rode priester
Met een welwillende blik kun je constateren dat dit boek veel informatie bij elkaar brengt: over vogelzang, over vogelherkenning en over (klassieke) muziek. Met een kritischer blik moet je vaststellen dat de informatie over vogelzang (hoe vogels zingen, wanneer, waarom) ook in andere boeken is te vinden en vogelgidsen de lezer een betere beschrijving van soorten bieden. Wie al een beetje thuis is in de wereld van klassieke componisten, hun werk en leven, zal bekend zijn met Beethovens dronken vader, Messiaens tochten door de natuur met cassetterecorder en Vivaldi als ‘preto rosso’ (rode priester). Over dat laatste staat trouwens een fout in het boek: ‘Zijn bijnaam ‘Il Preto Rosso’ verwijst naar zijn Venetiaans blonde, weelderige haardos’. Rosso is rood, los daarvan zijn blonde haren niet typisch Venetiaans.
Het boek had een zorgvuldiger redactie verdiend. Schuberts Auf der Tod eine Nachtigall is Auf den Tod einer Nachtigall, Beethovens Scène am Bach is Szene am Bach, Händels Der Kucuck und die Nachtigall is Der Kuckuck und die Nachtigall. Het is Mendelssohn Bartholdy, niet Bartholdy Mendelssohn. De naam van de componist van Peter en de Wolf komt in het boek als Prokovjev, Prokofjiev en Prokofiev voor. De vogel en de componist is, kortom, vooral het werk van een gepassioneerd liefhebber.
Fernand Rochette. De vogel en de componist. Vogelzang als inspiratiebron. Sterck & De Vreese, Gorredijk 2021 (4e druk 2024). 256 blz. € 24,90.
