Download GRATIS het ebook '14 tips om meer te genieten van vogels' en ontvang onze 2 wekelijkse nieuwsbrief met de meest recente artikelen op vogelskijken.nl
Fotograaf: Johan Horneman
De roodborst is een uitbundige zanger die zijn liedje met verve brengt. Toch raakt zijn zang in de lente nogal eens verloren tussen ‘het kabaal’ van de vele andere zingende vogels. Je moet dan dicht bij de vogel zien te komen om hem goed te kunnen horen. Gelukkig hebben we de herfst en de winter nog, dé periode om de zang van dit rondborstige vogeltje goed in je op te nemen. Het zal je helpen bij het onderscheiden van zijn zang in de lente.
Zang
De roodborst zingt variabele strofen met kenmerkende grillige tempo- en toonhoogtewisselingen. De strofen variëren in lengte van één tot maximaal vijf seconden en beginnen vaak met een niet zo goed hoorbare, zeer hoge toon. De meeste strofen, vooral de langere, zijn een snelle afwisseling van hoge uithalen (tot 9 kHz) en lagere tonen (tot 1,5 kHz) en alles daartussenin. De pauzes tussen de strofen variëren in lengte van minder dan een seconde tot vele seconden.De roodborstzang doet door zijn grillige structuur denken aan een dwarrelend herfstblad. Velen horen er ook een kabbelende beek in, met name vanwege de lagere tonen die een bubbelend karakter hebben. De grilligheid van de zang maakt dat hij niet direct in het gehoor ligt en minder makkelijk te onderscheiden is dan de gelijkmatiger zang met een vastere structuur van vele andere vogels.
Roodborst, zang met variabele strofelengte en soms een hoge toon aan het begin van de strofe
Roodborst, zang met lange strofen en korte pauzes
Roodborst, zang met korte strofen en lange pauzes (november 2019)
Zangactiviteit
jan
feb
maa
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Roep
De meest gehoorde roep van de roodborst is een snel gerikketik. Je kunt het veelvuldig horen tijdens de ochtend- en avondschemering in najaar en winter. De lengte van de pauzes tussen de afzonderlijke tikgeluiden varieert van een fractie van een seconde tot meerdere seconden. Deze roep wordt gebruikt om het territorium te verdedigen en hij doet dienst als alarmroep.
Roodborst, alarmroep
Ook de contactroep van de roodborst is vaak te horen, maar omdat hij kort duurt, hoog van toon is en langere pauzes kent tussen de opeenvolgende tonen, is hij gemakkelijk te missen.
Roodborst, contactroep
Gedrag
Rooborsten zijn bosvogels, maar ze voelen zich ook thuis in parken en tuinen en op erven, recreatie- en sportterreinen, als er maar iets van opgaande begroeiing aanwezig is. Om een roodborst te horen zingen hoeven velen van ons het bed niet uit. Met name gedurende de herfst en winter hoor je de bij ons overwinterende roodborsten volop zingen. Dat kan zijn vanuit een lage dichte struik, maar ook vanuit de kroon van een forse naald- of loofboom. En ook al zit er in het laatste geval geen blad aan de boom, je hebt de vogel vaak niet zomaar gevonden.
De roodborst is in de ochtend een van de vroegste zangers en in de avond houdt hij als een van de laatste op. Wat dat betreft steekt hij de merel en de zanglijster naar de kroon. Hij presteert het zelfs om gedurende de nacht te zingen, bij volle maan of onder een straatlantaarn.
Interessante informatie & weetjes
Vanaf september komen honderdduizenden roodborsten uit Scandinavië bij ons overwinteren. Elke individuele vogel heeft dan zijn eigen territorium en dat wordt al roepend en zingend verdedigd. Dit houdt in dat mannetjes en vrouwtjes even niet elkaars partner zijn, maar elkaars rivalen.
Een roodborst die tikt tegen het raam (zoals in het kinderliedje) ziet in zijn spiegelbeeld een concurrent.
De roodborst kan je soms verrassen met een imitatie van een andere vogel.
Gelijkende soorten
Door zijn grilligheid en gebrek aan structuur is de zang van de roodborst moeilijk te verwarren met die van andere soorten. Alleen de Winterkoning en de Heggenmus komen nog enigszins in de buurt. Beide soorten laten echter weinig variatie horen in de strofen die ze ten gehore brengen en hebben een kleiner toonhoogtebereik.
De winterkoning kent ook een alarmroep met een tikkend karakter. De ’tikken’ zijn echter minder zuiver en bij groot alarm worden ze zo snel herhaald dat het gaat klinken als geknetter.
De roep van de appelvink is een kort tsik, de alarmroep van de roodborst is zuiverder, zonder de s-klank.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de Veldgids Vogelzang
Geluiden: app BirdSounds Europe, Henk Meeuwsen.
Op zijn zestiende werd Henk verleid door een zingende zanglijster en sindsdien is hij Vogelaar, met een bijzondere interesse voor vogelzang. Sinds 1998 maakt hij geluidsopnamen in de natuur en in het jaar 2000 heeft hij Meeuwsen Natuurgeluiden opgericht. Hij heeft opnames gemaakt voor cd-producties in eigen beheer, maar ook voor bioscoopfilms als De Nieuwe Wildernis, Wild op de Veluwe, Silence of the Tides, Onze Natuur (BE) en Wolf. Daarnaast is Henk de samensteller van de hoog gewaardeerde app BirdSounds Europe. Henk heeft een column in het Vogelmagazine van Roots en is vaste gast in de Roots podcast Notenkrakers. Zo nu en dan is hij te horen in het radioprogramma Vroege Vogels van BNNVARA.
Henk Meeuwsen
Op zijn zestiende werd Henk verleid door een zingende zanglijster en sindsdien is hij Vogelaar, met een bijzondere interesse voor vogelzang. Sinds 1998 maakt hij geluidsopnamen in de natuur en in het jaar 2000 heeft hij Meeuwsen Natuurgeluiden opgericht. Hij heeft opnames gemaakt voor cd-producties in eigen beheer, maar ook voor bioscoopfilms als De Nieuwe Wildernis, Wild op de Veluwe, Silence of the Tides, Onze Natuur (BE) en Wolf. Daarnaast is Henk de samensteller van de hoog gewaardeerde app BirdSounds Europe. Henk heeft een column in het Vogelmagazine van Roots en is vaste gast in de Roots podcast Notenkrakers. Zo nu en dan is hij te horen in het radioprogramma Vroege Vogels van BNNVARA.
