Download GRATIS het ebook '14 tips om meer te genieten van vogels' en ontvang onze 2 wekelijkse nieuwsbrief met de meest recente artikelen op vogelskijken.nl
Fotograaf: Henk Wiebe van der Meulen
Weinig vogelgeluiden zijn zo mysterieus als die van de nachtzwaluw. Dat heeft alles te maken met de setting: je hoort de zang vrijwel uitsluitend in warme, bijna broeierige zomernachten op hoge zandgronden. Als de andere vogels een voor een verstommen, beginnen de nachtzwaluwen met hun ratelzang.
Zang
De zangstrofen duren lang, gerust 30 seconden, en bestaan uit een herhaling van één droge klank op een tempo van 25-30 per seconde. Het klinkt als een houten raderwerk of het gesnor van een ouderwetse naaimachine. Om de zes à zeven seconden wordt de ratel voor een ongeveer een seconde onderbroken door een ratel van een lagere toonhoogte. De mannelijke nachtzwaluwen zingen hun ratel vanaf een tak of vliegend door de lucht. Zodra ze een vrouwtje in beeld hebben, vertraagt de ratelt en daalt in tempo en toonhoogte, alsof het mechaniek ‘vastloopt’.
Nachtzwaluw, zang; Henk Meeuwsen and others
Zangactiviteit
jan
feb
maa
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Roffel
Roep
Voordat de nachtzwaluw begint te vliegen, laat hij zijn roep horen: een nasaal, kjuwiep. Het is de algemene contactroep, die ook door vrouwtjes wordt gebruikt. Soms herhalen ze de roep een paar keer, ook tussen de zangstrofen in.
Nachtzwaluw, roep
Gedrag
De nachtzwaluw is de enige vogel die net als vleermuizen ’s nachts op insecten jagen. April-mei komen arriveren ze uit Afrika, en zoeken een territorium in heidegebieden aan de bosrand. De topmaand van de zang is juni, met een uitloop tot juli. Hun zang begint ongeveer een half uur na zonsondergang en duurt dan tot middernacht. Ronds zonsopgang is er een opleving. Overdag ligt de nachtzwaluw, goed gecamoufleerd, op de grond of op een boomtak.
Interessante informatie & weetjes
De nachtzwaluw werd er vroeger van verdacht de melk uit de uiers van geiten te zuigen, vandaar zijn oude bijnaam ‘geitenmelker’. De officiële Duitse naam Ziegenmelker is daar nog steeds op gebaseerd.
Gelijkende soorten
De ratel van de nachtzwaluw is alleen te verwarren met de zang van snor en sprinkhaanzanger, maar het biotoop sluit elke verwarring uit. De nachtzwaluw broedt op warme zandgronden, snor en sprinkhaanzanger in waterrijke gebieden.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de Veldgids Vogelzang
Geluiden: app BirdSounds Europe, Henk Meeuwsen.
2 reacties
Beste Joost, gefeliciteerd met deze leuke waarneming. Alle geluide die je hoorde horen bij het baltsritueel. De ratel eindigt altijd met het gepruttel. Een oud ezelsbruggetje is dat het geluid lijkt op een ouderwetse naaimachine, waarbij het gepruttel dan het moment is waarbij de naaimachine ‘vastloopt’. Maar ja, wie hoort zulke geluiden nog? Worden er thuis nog kleren genaaid?
Ik zit in Italie in een huis in een bosrijke omgeving jn regio Umbrie. Gisteren avond toen het donker werd hoorde ik rare geluiden. Het luid klappen van vleugels, de betreffende vogel vloog in het donker wat rondjes. Daarna een soort kieuw en zacht gepruttel. Eindelijk werd het mij duidelijk toen de ratel van de nachtzwaluw er bij kwam. Deze site heeft mij goed geholpen. Maar wat is dit voor ritueel dat ik gehoord heb? Jonge vogels?
Beste Joost, gefeliciteerd met deze leuke waarneming. Alle geluide die je hoorde horen bij het baltsritueel. De ratel eindigt altijd met het gepruttel. Een oud ezelsbruggetje is dat het geluid lijkt op een ouderwetse naaimachine, waarbij het gepruttel dan het moment is waarbij de naaimachine ‘vastloopt’. Maar ja, wie hoort zulke geluiden nog? Worden er thuis nog kleren genaaid?
Ik zit in Italie in een huis in een bosrijke omgeving jn regio Umbrie. Gisteren avond toen het donker werd hoorde ik rare geluiden. Het luid klappen van vleugels, de betreffende vogel vloog in het donker wat rondjes. Daarna een soort kieuw en zacht gepruttel. Eindelijk werd het mij duidelijk toen de ratel van de nachtzwaluw er bij kwam. Deze site heeft mij goed geholpen. Maar wat is dit voor ritueel dat ik gehoord heb? Jonge vogels?
Dick de Vos (1958) is tamelijk laat gaan vogelen en heeft zichzelf daardoor veel moeten leren. Met name heeft hij zich gestort op vogelgeluiden. Hij ontwikkelde een systeem om vogels via hun zang te determineren. Hierop zijn de boeken Wat zingt daar en de Veldgids Vogelzang gebaseerd. De geluiden in deze boeken staan in de app BirdSounds Europe. Overige boeken van zijn hand zijn onder andere het Vogeldoeboek, Ode aan de Nachtegaal en de Veldgids Vogeltrek (met Sam Gobin). Dick geeft regelmatig lezingen en excursies. Voor BirdingBreaks leidt hij vogelreizen in binnen- en buitenland.
Dick de Vos
Dick de Vos (1958) is tamelijk laat gaan vogelen en heeft zichzelf daardoor veel moeten leren. Met name heeft hij zich gestort op vogelgeluiden. Hij ontwikkelde een systeem om vogels via hun zang te determineren. Hierop zijn de boeken Wat zingt daar en de Veldgids Vogelzang gebaseerd. De geluiden in deze boeken staan in de app BirdSounds Europe. Overige boeken van zijn hand zijn onder andere het Vogeldoeboek, Ode aan de Nachtegaal en de Veldgids Vogeltrek (met Sam Gobin). Dick geeft regelmatig lezingen en excursies. Voor BirdingBreaks leidt hij vogelreizen in binnen- en buitenland.
2 reacties
Beste Joost, gefeliciteerd met deze leuke waarneming. Alle geluide die je hoorde horen bij het baltsritueel. De ratel eindigt altijd met het gepruttel. Een oud ezelsbruggetje is dat het geluid lijkt op een ouderwetse naaimachine, waarbij het gepruttel dan het moment is waarbij de naaimachine ‘vastloopt’. Maar ja, wie hoort zulke geluiden nog? Worden er thuis nog kleren genaaid?
Ik zit in Italie in een huis in een bosrijke omgeving jn regio Umbrie. Gisteren avond toen het donker werd hoorde ik rare geluiden. Het luid klappen van vleugels, de betreffende vogel vloog in het donker wat rondjes. Daarna een soort kieuw en zacht gepruttel. Eindelijk werd het mij duidelijk toen de ratel van de nachtzwaluw er bij kwam. Deze site heeft mij goed geholpen. Maar wat is dit voor ritueel dat ik gehoord heb? Jonge vogels?