Zo herken je de brilduiker

Kenmerken

De kans dat je een brilduiker ziet in Nederland is het grootst in de winter, met name in het IJsselmeergebied en op de randmeren. In het zomerhalfjaar is het een zeldzame broedvogel in het IJsseldal, met name in landgoedbossen, waar grote vijverpartijen en oude loofbomen een geschikt broedbiotoop bieden. Het zijn schuwe eenden, die je meestal in paren of in kleine groepen aantreft. De brilduiker heeft een naar verhouding grote, driehoekige kop met een puntige kruin en een korte hals. Opvallend is het gele oog met de kleine pupil.

Kleed man

Het mannetje heeft een zwarte kop met groene glans, die alleen bij goede lichtval opvalt (1). Op de wangen heeft hij een witte vlek, alsof hij een knijpbril op zijn snavel heeft (2). De staart en rug zijn zwart, het onderlijf en de flanken wit. Vanaf de zwarte rug lopen hele fijne zwarte ‘potloodlijntjes’ over de witte achtervleugel (3). Ruiende mannetjes (eclips) lijken sterk op vrouwtjes, maar hebben vaak nog een halvemaanvormige vlek op de plek waar de ‘bril’ zit.

Kleed vrouw

Het vrouwtje is asgrijs van kleur, met een bruine kop en witte halsband (4). De snavel is driehoekig met een oranjegele punt (5). De armpennen op de vleugel zijn wit (6), wat ook bij zwemmende vogels zichtbaar is.

Juveniel kleed

Jonge brilduikers lijken op de vrouwtjes, maar de gele snavelpunt en witte halsband ontbreekt. Rond de pupil is een wat diffuus, donker gebied, zodat deze groter lijkt dan bij de adult.

Kenmerkend gedrag

Brilduikers broeden het liefst aan heldere, voedselarme meren, omzoomd door oude bossen met geschikte nestholtes. De kuikens springen na het uitkomen uit het nesthol naar beneden en worden door het vrouwtje naar veilig water geleid.

Brilduikers leven hoofdzakelijk van waterdiertjes zoals insecten(larven), wormen en kreeftachtigen, die ze al duikend zoeken. Ook worden kleine visjes en amfibieën niet versmaad. In Nederland worden veel driehoeksmosselen gegeten. Groepjes overwinterende brilduikers duiken vaak tegelijk, zodat op het ene moment geen brilduiker te zien is, en even later de een na de ander bovenkomt.

Trekgedrag

Brilduikers trekken vanaf eind augustus vanuit het noordelijk broedgebied naar het zuidelijker gelegen overwinteringsgebied in Noordwest-Europa. De eerste brilduikers komen medio oktober aan, de meeste trekken weer weg medio maart. De grootste aantallen (geschat maximum: 5900-8500) bevinden zich van december tot en met februari in ons land. Er is een helaas een duidelijke afname in het aantal overwinterende vogels.

Gelijkende soorten

Van grote afstand kan het mannetje verward worden met een mannetje kuifeend, die overwegend zwart is, met witte flanken.

Het vrouwtje kan worden verward met een vrouwtje nonnetje. Het nonnetje heeft echter een bruine, afgeplatte kop met witte wangen.

Wist je dat?

• De vleugels van brilduikers brengen in de vlucht een kenmerkende fluittoon voort (wu-wu-wu-wu-wu…..).Vliegende brilduiker
• De balts van brilduikers begint al in de winter in Nederland. Het mannetje gooit zijn kop op zijn rug met gestrekte nek en naar boven gerichte snavel.

  

• Brilduikers zwemmen vaak dicht onder de walkant. Bij nadering van mensen of honden zwemmen ze steeds omkijkend naar het open water, en vliegen dan uiteindelijk met hun kenmerkende fluittonen op wanneer men binnen vluchtafstand komt.

  

• De broedbiotoop en het broedgebied van brilduikers komt deels overeen met die van het nonnetje. Soms treedt hier hybridisatie op.