Zo herken je de tapuit

Kenmerken

De kans dat je een tapuit tegenkomt neemt al jaren gestaag af. Vroeger zag je ze op open plekken in het binnenland, maar nu tref je ze vooral aan de kust in het duingebied. In Drenthe is ook nog een populatie van betekenis te vinden, maar dat is het dan ook.

Maar áls ze er zitten, zijn te gemakkelijk aan hun gedrag te herkennen. Tapuiten lopen opvallend snel, vangen een insect, stoppen even, staan dan even rechtop en lopen weer snel verder. Zo rennen ze heen en weer over het open duinterrein. Je ziet ze vrijwel nooit in een boom of struik zitten, hooguit op een molshoop, boomstronk of paaltje wat als uitkijk- of zangpost dient. Dat komt omdat ze vooral leven van insecten en andere kleine bodemdieren.

Kleed man

Een tapuit heeft een grijze rug en een beige met aan de onderzijde een wat grijswit verenkleed. Het mannetje heeft een korte zwarte snavel (1) en zwarte poten (4). Hij heeft zwarte vleugels (3) en een zwart masker (2) .

Pas als de tapuit opvliegt, is de opvallend witte stuit met zwarte eindband en middenstreep, die lijkt op een omgekeerde T, goed te zien.

Kleed vrouw

Het vrouwtje is egaal beige gekleurd en heeft geen zwarte vleugels en masker. Daardoor heeft de vogel een wat minder streng uiterlijk en heeft een wat zachtere uitdrukking dan de man.

Juveniel kleed

Een juveniele tapuit heeft een wat rommelig verenkleed en is dan ook wat lastiger te herkennen. De borst en buik zijn licht geel/beige gekleurd en de rugveren zijn oranjebruin met zwarte veerranden. Een jonge tapuit heeft dan zelfs wat weg van een huismus. Pas na de zomer en na de rui gaat de jonge tapuit op een tapuit lijken.

1e winterkleed

Het verenkleed van de tapuit man lijkt in de winter sterk op het verenkleed van het vrouwtje. Vrijwel het gehele verenkleed is hetzelfde gekleurd maar de zwarte oogstreep blijft bij het mannetje enigszins zichtbaar. Het verenkleed van het vrouwtje ziet er in de zomer en winter hetzelfde uit.

Kenmerkend gedrag

De tapuit is bij ons een echte zomergast maar in het voorjaar en najaar ook een doortrekker. Dit zijn dan ook de beste periodes om tapuiten te zien. Met name in de agrarische gebieden in het binnenland kun je ze dan tegenkomen, soms in kleine groepjes bij elkaar aan de rand van een akker. Ze trekken in een breed front over ons land en dat kunnen dan wel enkele tienduizenden vogels zijn. De tapuiten die hier broeden moet je vooral aan de kust in de open duingebieden zoeken en dan gaat het om nog maar enkele honderden broedparen. Veel minder dan tijdens de trektijd en het aantal tapuiten neemt jaarlijks verder af.

Gelijkende soorten

Het verschil tussen paapje en tapuit is in het begin niet altijd even duidelijk. Vooral tapuitvrouwtjes lijken op het paapje. Maar de lange witte oogstreep van het paapje verschilt sterk van de tapuit waardoor je al snel ziet dat het om een andere vogelsoort gaat. Ook klapeksters met hun zwarte masker, hebben wel iets weg van een tapuit alleen zie je ze nooit samen in hetzelfde seizoen.

Wist je dat?

• Tapuiten holenbroeders zijn, die zelf geen nesten maken maar dankbaar gebruik maken van verlaten konijnenholen?
• Op plekken waar weinig konijnen voorkomen, speciale nestkasten voor tapuiten worden ingegraven?
• De beste plekken om tapuiten te zien, de Waddeneilanden zijn?
• Het aantal tapuiten hard achteruit gaat? Oorzaken zijn de afname van insecten, vergrassing van de heide en het dichtgroeien van de duinen door de ineenstorting van de konijnenstand. Er zijn onvoldoende open, zandige plekken waar tapuiten hun voedsel kunnen zoeken.