De koperwiek is een lijsterachtige die bij ons doortrekt en de winter doorbrengt. Zijn kenmerkende trekroep, een langgerekt zjieh, kondigt zijn komst in oktober aan. Tijdens de trek kan het om grote aantallen gaan.
Fotograaf: Leo Tukker
Herkenning
21 cm. Kleiner en slanker dan zanglijster. Aardbruine bovendelen, duidelijke crèmekleurige wenkbrauwstreep, borst goudkleurig met zwarte stippen, buik wit. Flanken en ondervleugeldekveren oranjerood. Lijkt in vlucht wat op spreeuw door vrij lange vleugels en relatief korte staart. In zomer in paren of kleine groepjes, maar op trek en in winter soms in grote groepen, vaak samen met zanglijster en kramsvogel. Meestal schuw, maar tijdens strenge vorst minder schuw.
Verspreiding
Broedt in noordelijk Europa en Azië van IJsland tot Oost-Siberië. Overwintert in zuidelijkere delen van Europa en delen van Zuidwest-Azië en Noord-Afrika. In Nederland een doortrekker en wintergast in zeer groot aantal.
Biotopen
In boomgaarden, weilanden, het bos en in parken en tuinen.
Levenswijze
Voedsel
Ongewervelden, zaden en vruchten. Foerageert zowel in bomen als op de grond. In de winter vaak in weilanden.
Eieren
Aantal eieren in legsel meestal 4-5, zelden 2-8. Buikig. Glad en glanzend. Gelijk aan die van de merel. Lichtblauw of groenachtig-blauw. Overvloedig over de hele schaal bezet met fijne roodachtig-bruine spikkels en vlekjes, die vaak klein en onopvallend zijn. Formaat 25,9 x 19,1 mm.
Geluid
Roep zacht en karakteristiek ’tsieie’, ook ’s nachts tijdens de trek of bij opjagen. Zang monotoon ’turie turie turie’.
De koperwiek is een echte wintergast uit het hoge Noorden. De eerste koperwieken arriveren eind september, met een piek in oktober en ze blijven dan tot het voorjaar in ons land. Met hun oranje, koperkleurige flanken vallen ze direct op en je ziet ze vaak in groepen samen met kramsvogels op de grond rondscharrelen. Ze dribbelen steeds een stukje door het gras en struinen zo hele velden af op insecten. Maar ze hebben vooral een grote voorkeur voor allerhande bessen. Bessen van onder meer lijsterbes, hulst, meidoorn, vogelkers en duindoorn staan op het menu van de koperwiek.
bessen zijn het favoriete voedsel van de koperwiek. Fotograaf: Leerdammerkees
Verenkleed
Volwassen koperwiek.
Zowel het mannetje als het koperwiekvrouwtje hebben hetzelfde verenkleed. Een koperwiek heeft een lichte, grijsbeige borst(1) en buik met zwarte streepjes. De rug en bovenkant van de korte staart(2) zijn egaal bruin gekleurd. De flanken en oksels(3) van de koperwiek zijn, de naam van de koperwiek zegt het al, koperkleurig en vallen goed op. Het is een opvallend detail dat samen met de witte wenkbrauw-(4) en baardstreep(5) helpt om de vogel juist te determineren.
1e winterkleed
Aan de kleine witte uiteinden van de grote dekveren herken je een eerste wintervogel.
Het eerste winterkleed ziet er vrijwel hetzelfde uit als het volwassen verenkleed met slechts enkele minuscule verschillen. Het gaat dan om kleine witte details zoals die te zien zijn op de punten van de buitenste bruine dekveren (6) en op de tertials (niet zichtbaar op deze foto).
Kenmerkend gedrag
koperwieken leven in de broedgebieden voornamelijk in naaldbomen. Fotograaf: Henk Dikkers
Oktober is de maand dat de koperwieken massaal naar het zuiden vliegen. Tijdens de trek vliegen ze in enorme aantallen, meestal ’s-nachts over ons land. Met een goede noordenwind kan dat aantal zelfs oplopen tot enkele honderdduizenden per nacht. De vlucht lijkt enigszins op die van de spreeuw met als grootste verschil dat de koperwiek afgeronde vleugeltoppen heeft en de spreeuw spitse vleugeltoppen heeft.
Koperwieken kun je tot in parken en groen stedelijk gebied tegenkomen als ze in een koude winter met weinig insecten foerageren op bessenstruiken. Als ze niet foerageren zitten ze vaak samen met kramsvogels op de grond; met name in weilanden kun je ze dan goed zien. Ze zijn behoorlijk schuw en vliegen dan ook snel op.
Gelijkende soorten
Fotograaf: Henk Dikkers
In grote lijnen hebben alle lijsterachtigen een vergelijkbare bouw en silhouet. Ook in hun gedrag lijken ze op elkaar. De koperwiek lijkt nog het meeste op de zanglijster. Wat bij de zanglijster donkere stipjes op de borst zijn, zijn dat streepjes bij de koperwiek. De andere lijsterachtigen die bij ons voorkomen, zoals kramsvogel, merel en grote lijster zijn wat forser gebouwd.
Wist je dat?
Het oranje oksel is in de vlucht goed te zien. Fotograaf: Horneman69
Koperwieken ultraviolet licht kunnen zien en daardoor rijpe bessen van onrijpe bessen kunnen onderscheiden?
Rijpe bessen meer uv-licht afgeven dan onrijpe bessen?
In een goed vogeltrekseizoen wel drie tot vier miljoen koperwieken naar het Zuiden vliegen?
Een koperwiek in de winter steeds naar hetzelfde gebied gaat als het jaar ervoor?
Volwassen koperwieken verder doorvliegen naar het Zuiden dan jonge vogels?
