Basisprincipe
Bij het beoefenen van vogelfotografie mag noch het leven, noch de levenswijze van de vogel in het gedrang worden gebracht. Het behoud en het welzijn van de vogel en zijn omgeving prevaleren altijd boven de foto. De toepassing van dit principe vereist een zekere basiskennis inzake natuurbehoud en ecologie. Soortenkennis en kennis inzake gedrag en ecologie van de gefotografeerde soorten, zal de toepassing van het basisprincipe ten goede komen.
De wet natuurbescherming
In de wet natuurbescherming is een algemene zorgplicht opgenomen, die mede ten grondslag ligt aan deze gedragscode. Vrij vertaald:
Iedereen neemt voldoende zorg in acht voor Natura 2000-gebieden, bijzondere nationale natuurgebieden en voor in het wild levende dieren en planten en hun directe leefomgeving.
Deze zorg houdt in dat wanneer je weet of kan weten dat door jouw handelen of nalaten nadelige gevolgen kunnen worden veroorzaakt voor een Natura 2000-gebied, een bijzonder nationaal natuurgebied of voor in het wild levende dieren en planten je:
a. dergelijke handelingen achterwege laat
b. als het vorige punt onvermijdelijk blijkt je er alles aan doet om gevolgen te voorkomen
c. als gevolgen niet voorkomen kunnen worden, je deze zoveel mogelijk beperkt of alsnog ongedaan maakt.
Daarnaast zijn er in de wet specifieke verbodsbepalingen opgenomen die alle wilde vogels in Nederland beschermen en die ook in de gedragscode zijn betrokken.
a) een verbod om vogels opzettelijk te doden of te vangen (artikel 3.1)
b) een verbod om nesten, rustplaatsen, of eieren van vogels opzettelijk te vernielen, te beschadigen of weg te nemen. (artikel 3.1)
c) een verbod om vogels opzettelijk te verstoren, wanneer dat van wezenlijke invloed is op de populatie van de soort (artikel 3.1)
d) een verbod om vogels onder je te hebben of te vervoeren, tenzij je die rechtmatig hebt gedood, gevangen of verkregen (artikel 3.2)
Het begrip opzet verdient nadere toelichting. Opzet betekent hier “op de koop toenemen”. Dus van een vogelfotograaf die over zekere kennis van vogels zou moeten beschikken, mag je verwachten dat deze zich niet verschuilt achter de smoes dat de verstoring niet met opzet gebeurde. Dus als je tegen beter weten in een broedterrein betreedt en dan per ongeluk op een nest met eieren gaat staan, kan dat toch als opzet gezien worden. Ook zou een vogelfotograaf moeten weten dat nesten van veel vogelsoorten, makkelijk verstoord kunnen worden.
Voor overige beschermde dier- en plantensoorten bestaan vergelijkbare verboden. Voor de vogelfotograaf is het van belang om te beseffen dat het goed mogelijk is dat je tijdens het fotograferen deze verboden overtreedt, bijvoorbeeld door een beschermde plant te vernielen.
De gedragscode
Hoewel de bepalingen in de Wet Natuurbescherming minder stringent zijn dan in de Flora- en Faunawet vormen deze nog steeds de basis voor de Birdpix gedragscode.
– 1- Bij het fotograferen wordt zo min mogelijk in bestaande situaties ingegrepen en wordt er op gelet dat de natuurlijke bescherming van planten, dieren en vogels bewaard blijft.
– 2- Er worden alleen in vrijheid levende vogels gefotografeerd. Er wordt niet meegewerkt aan de illegale exploitatie van beschermde diersoorten, voor het kunnen fotograferen van vogels.
– 3- Nesten, slaapplaatsen, rustplaatsen worden niet verstoord of vernield door de fotograaf. Nestfotografie wordt daarom afgeraden en is alleen toelaatbaar wanneer geen enkele twijfel bestaat dat de verstoring niet van wezenlijke invloed is.
– 4- De fotograaf doet alles wat redelijkerwijs mogelijk is, om het verstoren van beschermde diersoorten, waaronder dus de vogels, te voorkomen.
– 5- Er wordt niet gebruik gemaakt van gevonden of verzamelde dode beschermde dieren om roofvogels of andere aaseters te kunnen lokken.
– 6- Betreed niet voor publiek gesloten terreinen zoals reservaten, landgoederen, tuinen, weilanden en dergelijke. Vraag toestemming van de eigenaar of beheerder.
– 7- Bewaar de privacy van andere mensen.
– 8- Wees sociaal tegenover andere gebruikers van het gebied waar je aan het fotograferen bent. Zorg dat anderen zich niet kunnen storen aan jouw activiteiten.
– 9- Laat geen afval achter in het gebied waar je de vogelfotografie hebt beoefend.
-10- Publiceer geen plaatsaanduidingen van bedreigde of kwetsbare vogelsoorten.
Toelichting
Ad -1- Als vogelfotograaf heb je ook invloed op de leefomgeving van de vogel. Zo heeft een Blauwborst er niets aan wanneer een horde fotografen het rietveldje betreedt om een nóg mooiere foto te kunnen maken.
Ad -2- Het maken van een foto mag nooit ten koste van de natuur gaan. Wanneer er bijvoorbeeld geweldige fotografiekansen worden aangeboden om roofvogels te fotograferen, stel dan de vraag of de aanbieder de prooien die daarvoor gebruikt worden, wel in zijn bezit mag hebben. En zelfs als dat zo is: vraag jezelf dan af of je het ethisch verantwoord vindt, dat andere vogels of dieren gedood zijn, zodat jij een mooie vogelfoto kan maken.
Ad -3- Of een verstoring van wezenlijke invloed is, is moeilijk te bepalen. Elk mislukt nest is er echter één te veel. Er wordt daarom dus ook geen gebruik gemaakt van geluidsdragers om territoriale vogels te lokken, omdat je nooit met zekerheid weet dat dit geen wezenlijke gevolgen zal hebben.
Ad -4- In de praktijk gaat iedere fotograaf een interactie met de vogels aan. Hoe de vogels hierop reageren is ondanks alle kennis en ervaring die de fotograaf heeft, niet altijd voorspelbaar. Daarom dient, op het moment dat de vogel te kennen geeft dat de interactie niet gewaardeerd wordt, de fotograaf zijn activiteiten aan het gedrag van de vogel aan te passen, zodat de vogel weer tot rust kan komen. Bedenk ook dat je in ons land bijna nooit de eerste bent die verstoring veroorzaakt. Jouw actie kan dus de bekende druppel zijn.
Ad -5- Omdat je dode dieren in veel gevallen niet bij je mag hebben, ligt deze bepaling voor de hand. Echter zal niemand het je kwalijk nemen, dat je aas dat op een voor vogels gevaarlijke plek ligt (bijvoorbeeld midden op de weg) op een veilige plek neerlegt en daarna foto’s maakt.
Ad -8- Wees ervan bewust dat in ons dichtbevolkte land er bijna altijd mensen zijn, die met je meekijken. Wat voor de vogelfotograaf zelf een volkomen verantwoorde actie kan zijn, kan door anderen als ontoelaatbaar of asociaal opgevat worden. Een ervaren fotograaf die precies weet, hoe deze een vogel moet benaderen, moet zich ook realiseren, dat er meekijkende onervaren fotografen kunnen zijn die dit ook willen proberen. Wees dus discreet en leg uit wat je doet.
Andere landen
Deze gedragscode geldt voor alle landen in de wereld. In ieder geval zijn in alle landen van Europese Unie vergelijkbare wetten van toepassing.