Download GRATIS het ebook '14 tips om meer te genieten van vogels' en ontvang onze 2 wekelijkse nieuwsbrief met de meest recente artikelen op vogelskijken.nl
Fotograaf: Kees Siebesma
De zanglijster is, samen met de nachtegaal en de veldleeuwerik, een van de drie soprano’s van de Europese vogelwereld. Niet voor niets is hij in bijna alle talen vernoemd naar zijn opvallende en prachtige zang. Ook de wetenschappelijke naam philomelos betekent ‘liefhebber van de zang’.
Zang
De zang is zo gevarieerd, dat het soms lijkt alsof er verschillende vogels tegelijk zingen. Een zangsessie kan minutenlang aanhouden en bestaat uit gevarieerde strofen, die elkaar na een zeer korte pauze opvolgen. Een strofe is opgebouwd uit één eenvoudig motief, dat meestal drie- tot viermaal herhaald wordt (soms ook tweemaal, zelden vijf of zesmaal). Na elk motief schakelt de zanglijster over op een ander, ook weer herhaald motief. Zo ontstaat een rijke zang, met zowel herhalingen (binnen de strofen) als variatie (tussen de strofen).
De motieven zelf zijn eenvoudig en bestaan doorgaans uit twee of drie klanken. Soms zijn dat zuivere tonen, die gemakkelijk na te fluiten zijn, soms juist ook schellere geluiden.
Zangactiviteit
jan
feb
maa
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Roep
De vluchtroep is vooral tijdens de trek in de herfst te horen. Het is een onopvallend, zeer kort, hoog en enigszins tikkend z’t.
De meest gehoorde alarmroep is een wat schetterend tjèrtjèrtjèr, in de verte herinnerend aan een merelalarm of aan de ratel van de kramsvogel.
Gedrag
De zanglijster zingt altijd prominent in of net onder de top van een boom of struik.
Interessante informatie & weetjes
Vaak imiteert de zanglijster ook andere vogels of omgevingsgeluiden.
De motieven van de zanglijster hebben in tal van talen tot grappige ezelsbruggetjes geleid. De bekende natuurkenner en onderwijzer Jac. P. Thijsse hoorde er vooral kindernamen in. Het lijkt of de zanglijster al zijn kinderen roept: ‘Pietje, Pietje, Pietje, Frederiek, Frederiek, kom je nu? Kom je nu? Kom je nu?’
De Engelsen habben anderen associaties: ‘Kiss her, kiss her, kiss her. Do it, do it. Be quick, be quick, be quick. Wasn’t that neat, wasn’t that neat, that will do!’ Terwijl de Fransen er filosofische vragen in horen: ‘Qui-suis-je?’ Qui-suis-je?’ En: ‘Plus-vite, plus-vite’.
Gelijkende soorten
Sommige koolmeesmotieven lijken op die van de zanglijster; de zanglijster herhaalt ze echter minder vaak, en schakelt na elke strofe over op een ander motief.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de Veldgids Vogelzang, 2018.
Dick de Vos (1958) is tamelijk laat gaan vogelen en heeft zichzelf daardoor veel moeten leren. Met name heeft hij zich gestort op vogelgeluiden. Hij ontwikkelde een systeem om vogels via hun zang te determineren. Hierop zijn de boeken Wat zingt daar en de Veldgids Vogelzang gebaseerd. De geluiden in deze boeken staan in de app BirdSounds Europe. Overige boeken van zijn hand zijn onder andere het Vogeldoeboek, Ode aan de Nachtegaal en de Veldgids Vogeltrek (met Sam Gobin). Dick geeft regelmatig lezingen en excursies. Voor BirdingBreaks leidt hij vogelreizen in binnen- en buitenland.
Dick de Vos
Dick de Vos (1958) is tamelijk laat gaan vogelen en heeft zichzelf daardoor veel moeten leren. Met name heeft hij zich gestort op vogelgeluiden. Hij ontwikkelde een systeem om vogels via hun zang te determineren. Hierop zijn de boeken Wat zingt daar en de Veldgids Vogelzang gebaseerd. De geluiden in deze boeken staan in de app BirdSounds Europe. Overige boeken van zijn hand zijn onder andere het Vogeldoeboek, Ode aan de Nachtegaal en de Veldgids Vogeltrek (met Sam Gobin). Dick geeft regelmatig lezingen en excursies. Voor BirdingBreaks leidt hij vogelreizen in binnen- en buitenland.
