Zo klinkt de sijs

Maandenlang hoor je ze niet, de sijzen, en dan ineens zijn ze er weer, in de herfst. Het zijn kleine, drukke vogeltjes, die gelukkig vrij veel geluid maken, zodat het niet al te moeilijk is om ze op te sporen of over te horen vliegen. Je hebt wel goede oren nodig en een wat stillere omgeving, want met name de zang van de sijs klinkt vrij zacht. Dat ze met honderdduizenden naar onze streken komen om te overwinteren, is dan weer een meevaller. Als ze je ze dan een keer treft terwijl ze met tientallen of honderden tegelijk boven je zitten te zingen, kun je niet om ze heen. Ook mooi meegenomen is dat ze foerageren op diverse boomsoorten; naaldbomen op de droge zandgronden en elzen op de nattere en moerassige bodems. Je kunt ze dus op heel veel plekken tegenkomen.

Zang

De sijs zingt snelle, variabele strofen met een lengte van tussen zes en tien seconden. De strofen bestaan uit scherp, maar niet heel luid, gekwetter, vermengd met soorteigen roepjes en soms imitaties van andere vogels. Kenmerkend is een langgerekte, ‘zeurende’, nasale rasptoon tsjirrrrr met een iets oplopende toonhoogte. Verder bevat een strofe raspende tonen, ritmische herhalingen en af en toe een rollertje. De pauzes tussen de strofen zijn kort waardoor het geheel kan neigen naar continuzang. Bij mooi weer, met name eind winter, begin lente, kunnen sijzen in (grote) groepen zitten te zingen.

Zangactiviteit

Roep

Vliegend houden sijzen contact met elkaar door een afwisseling van twee soorten roep: een tweelettergrepig, stijgend tlulie? en een dalend tiluu. Vaak hoor je ook een kort, versnellend rateltje van enkele tot een stuk of zes toontjes: ti-titititi. Wanneer in een grote groep sijzen veel vogels tegelijk roepen, krijgt het geheel een zoemend karakter. Deze roepjes en varianten daarop hoor je ook van foeragerende of alarmerende vogels en partners die contact met elkaar onderhouden.

Gedrag

Tijdens de trek en in de winterperiode kun je regelmatig enkele sijzen of grotere groepen over horen vliegen. Zingen doen ze vanuit boomtoppen, individueel of in groepen. Dat laatste met name op rustige, zonnige dagen vroeg in het voorjaar, dan zoemt en gonst het van de sijzenzang. Een individueel zingende sijs zul je minder vaak aantreffen, want de vogel is in onze omgeving een schaarse broedvogel van met name naaldbossen.

Interessante informatie & weetjes

• Het is nog niet zo eenvoudig om van een zingende sijs uit te maken of het een lokale broedvogel is of een late doortrekker of overwinteraar. Laat hij zijn zang horen vanuit een zangvlucht, dan is de kans groot dat het om een lokale broedvogel gaat.
• De sijs kan best goed imiteren, maar door zijn snelle zang zijn de imitaties niet altijd even goed te vinden. Langer luisteren en een beetje geluk hebben met het treffen van een capabele zanger, kan je zomaar vijf à tien behoorlijk goede imitaties opleveren.

Gelijkende soorten

• De zang van de sijs is zachter, gelijkmatiger en vloeiender dan die van putter, kneu of groenling.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de Veldgids Vogelzang
Geluiden: app BirdSounds Europe, Henk Meeuwsen