Zo klinkt de koperwiek

De koperwiek is een lijsterachtige met een prachtig, stijlvol verenkleed. Helaas is hij door zijn relatief kleine formaat en wat onopvallende gedrag vrij gemakkelijk te missen. En omdat hij niet in onze omgeving broedt, zul je hem niet vaak zingend aantreffen, dus dat is ook al geen manier om hem te vinden. Toch verblijven er van oktober t/m april tienduizenden koperwieken in de Lage Landen en daar wil je er dan ook weleens een paar van zien. Let dan op zijn roep! Wanneer je die kent, zul je merken dat de kans een groepje koperwieken te treffen helemaal niet zo klein is. En met een beetje geluk kun je de koperwiek op een mooie voorjaarsdag zelfs zijn zang horen oefenen, in een klein groepje of met honderden tegelijk.

Zang

De koperwiek zingt strofen die zijn opgebouwd uit twee delen. Het eerste deel duurt ongeveer een seconde en bestaat uit een enigszins weemoedig klinkende reeks van ongeveer vijf iets onzuiver gefloten tonen. Het tweede deel is een snel en zacht kwetteren dat twee tot drie seconden aanhoudt, soms wat langer of juist korter. Het heeft weinig structuur en bevat met name korte fluittoontjes, piepjes en trillers. Soms ontbreekt het tweede deel van de strofe of hoor je het eenvoudigweg niet omdat de vogel op grote afstand zit te zingen.

Groepszang van koperwieken is moeilijk als zodanig te herkennen, zeker wanneer het om een grote groep gaat, dan wordt het één grote piepende massa. In kleinere groepen of wanneer er een enkele koperwiek wat dichterbij zit, valt af en toe het eerste deel van een zangstrofe te onderscheiden of roepjes uit het repertoire van de koperwiek.

Zangactiviteit

Roep

De meest kenmerkende roep van de koperwiek is zijn contactroep: een licht dalende, hoge, schrille toon. Hij klinkt langgerekt, maar duurt slechts 0,3 seconden. Deze roep wordt vooral gebruikt door overtrekkende vogels, maar je zult hem ook horen van ter plekke vliegende vogels. Wanneer de koperwiek op zijn hoede is, kun je een kort, herhaald tjuk horen (zie hierboven, laatste fragment in hoofdstuk Zang).

Gedrag

Overvliegende koperwieken hoor je met name ’s nachts en vroeg in de ochtend. Je kunt de vluchtroep ook horen wanneer ze korte afstanden afleggen tussen de plekken waar ze foerageren of wanneer ze worden opgeschrikt en beschutting zoeken in bomen of struiken. Koperwieken houden zich bij ons graag op in bossen met een rijke strooisellaag, halfopen landschappen met fruitbomen en vochtige graslanden omzoomd met begroeiing die als beschutting kan dienen. Je kunt hem ook op tal van andere plekken aantreffen en tijdens koude, sneeuwrijke winters zelfs in dorpen en steden.

Afzonderlijk zingende koperwieken zul je niet vaak aantreffen in de Lage Landen. De figuur over de ‘zangactiviteit’ hierboven beschrijft daarom vooral de periode waarin de koperwiek in onze omgeving verblijft en met name zijn roep te horen zal zijn. Vanaf februari begint de kans op het horen van zingende koperwieken toe te nemen. Het grootst is die bij zonnig, windstil weer, kort voordat ze naar het noorden trekken (van half maart tot in mei). Koperwieken zingen vanaf hogere zangposten, meestal bomen.

Gelijkende soorten

• De korte zangstrofe van de koperwiek herinnert aan die van de grote lijster, maar is minder gevarieerd.
• De tjuk-roep en de roep van een vliegende koperwiek doen denken aan vergelijkbare roepen van de merel. De roep van een vliegende merel is iets korter en klinkt wat meer als een triller.
• Een groep zingende koperwieken kan klinken als een groep zingende kramsvogels of spreeuwen en hoe groter de groep, hoe moeilijker het onderscheid te maken is. Bij spreeuwen vallen de lange, dalende fluittuinen (‘gillende keukenmeid’) nog het meest op. Bij kramsvogels is het geheel wat lager van toon.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de Veldgids Vogelzang
Geluiden: app BirdSounds Europe, Henk Meeuwsen