Op werkdagen voor 15.00 besteld, morgen in huis

Zo herken je de zwarte stern

Download GRATIS het ebook '14 tips om meer te genieten van vogels' en ontvang onze 2 wekelijkse nieuwsbrief met de meest recente artikelen op vogelskijken.nl

 

Introductie

Deze sierlijke stern heeft een voorkeur voor moerasgebieden, waar ze broeden op drijvende vegetatie. Door het verdwijnen van de krabbenscheer zijn er minder geschikte broedlocaties en wordt de zwarte stern geholpen door de aanleg van drijvende eilandjes, waar ze op kunnen broeden.

Overvliegende zwarte stern. Fotograaf: Vincent Vuik

Kenmerken

Zo herken je de zwarte stern: Verschillende kleden van de sierlijke zwarte stern.
Verschillende kleden van de sierlijke zwarte stern. Fotograaf: Rob Belterman.

 

De sierlijke zwarte sternen leven en broeden in het binnenland en hebben een voorkeur voor ondiepe moerasgebieden. In de zomer verkiezen ze zoet water terwijl in de winter voornamelijk de zoute West-Afrikaanse zeekust wordt opgezocht. Broeden doen ze in kolonieverband op drijvende waterplanten zoals krabbenscheer en waterviolier. Tegenwoordig worden ze geholpen met drijvende vlotjes die als nestgelegenheid dienen omdat de natuurlijke nestplekken steeds schaarser worden. Ze dansen door de lucht laag over het water en duiken soms plotsklaps het water in om een klein visje te verschalken. Je kunt ze ook zien bidden om vervolgens zo in de vlucht een insect te pakken. Ze zijn uiterst behendig en het is een lust voor het oog om ze zo bezig te zien.

Verenkleed

Zo herken je de zwarte stern.
Fotograaf: Peter Stam

 

In het broedseizoen is de kop (1) van de zwarte stern geheel zwart en heeft de vogel alleen een witte onderstaart (2) en een witte ondervleugel. De rug en bovenvleugel (3) zijn meer leigrijs dan zwart gekleurd. De snavel (4) is vrij dik en zwart, de typisch korte poten (5) zoals de meeste sterns hebben, zijn donker en roodbruin gekleurd. Zowel een adulte als een juveniele zwarte stern heeft in de winter een wit voorhoofd en nek en ziet er daardoor heel anders uit. Dan is hij best wel eens te verwarren met een witvleugelstern. Het mannetje en vrouwtje zwarte stern zien er vrijwel hetzelfde uit.

Winterkleed

Zo herken je de zwarte stern: Zwarte stern in winterkleed.
Zwarte stern in winterkleed. Fotograaf: Marcel van der Tol

 

In het najaar rond september ruien de zwarte sternen naar het winterkleed. Beide seksen kleuren dan in nek, voorhoofd en borst wit. De handpennen worden vanaf het tweede kalenderjaar ververst. Bij juveniele vogels is de vleugelvoorrand ook wit gekleurd en de juveniele vogels ruien pas in de overwintergebieden. Dit in tegenstelling tot de adulte vogels die hier in de broedgebieden al volledig ruien. De adulte vogels vliegen dus met een vers verenpakket naar de overwintergebieden.

Juveniel kleed

Zo herken je de zwarte stern: Juveniele zwarte stern met lichte vleugeltoppen.
Juveniele zwarte stern met lichte vleugeltoppen. Fotograaf: Vincent Vuik

 

Een juveniele zwarte stern lijkt enigszins op een zwarte stern in winterkleed. Er zit echter wel degelijk een goed waarneembaar verschil in. De kop van een juveniele vogel is namelijk donker gekleurd en veel zwarter dan bij een adulte vogel. De toppen van de veren zijn licht gekleurd.

Kenmerkend gedrag

Zo herken je de zwarte stern: Een fouragerende zwarte stern.
Een fouragerende zwarte stern. Fotograaf: Ben Reitsma

 

Een foeragerende zwarte stern vliegt vrij laag zigzaggend over het ondiepe water. Soms staat de vogel even te bidden om vervolgens met een snelle duik een visje te vangen. Tijdens de voedselvlucht laten ze regelmatig een korte schreeuw horen die we kennen van andere sternen en visdieven. Ze eten ook insecten en kleine amfibieën. En als het nodig is staat een regenworm op het menu. Zwarte sternen hebben een voorkeur voor ondiepe wateren in het agrarische gebied. Dat kunnen sloten zijn als die maar aan de strenge eisen van de vogel voldoen. Er moet een geschikte nestgelegenheid zijn van drijvende vegetatie of door de mens uitgezette nestvlotjes. In het nest worden twee tot drie eieren uitgebroed en daar blijft het ook bij.

Gelijkende soorten

Zo herken je de zwarte stern: Adulte witvleugelstern.
Adulte witvleugelstern. Fotograaf: John Jak

 

De zeldzame witvleugelstern lijkt nog het meest op de zwarte stern maar is veel contrastrijker getekend. Het lichaam is geheel gitzwart en steekt sterk af bij de witte vleugel, vandaar ook de naam witvleugelstern. Net als bij de zwarte stern is de stuit en staart wit gekleurd. De witvleugelstern broedt in iets drogere gebieden dan de zwarte stern en doet dat maar sporadisch in Nederland. De laatste keer dat maar een witvleugelsternkoppel in Nederland broedde was in 2023.

Wist je dat?

  • Zwarte sternen tot de familie “Landae” oftewel tot de familie van de meeuwen behoren?
  • Krabbenscheerplanten (de van oorsprong favoriete broedplaats van de zwarte stern) door de getande bladeren met op elke tand een scherpe punt voor een natuurlijke bescherming zorgden tegen snoek en roofvogels?
  • Nederland heel belangrijk is voor de zwarte stern omdat vrijwel de gehele Oost-Europese populatie zowel in het voorjaar als in het najaar door ons land trekt?

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Geef een reactie

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *