Zo herken je de wilde zwaan

Kenmerken

Wilde zwanen zijn ongeveer even groot als knobbelzwanen en zo’n twintig procent groter dan kleine zwanen. Ze zijn van elkaar te onderscheiden op basis van vier kenmerken: de kleur van het verenkleed, de grootte en postuur, de hoeveelheid en vorm van de kleur op de snavel en de roep.

Verenkleed

Het verenkleed van adulte vogels is geheel wit, net als bij de kleine zwaan en de knobbelzwaan. Vogels in het voorjaar en de zomer hebben echter regelmatig een bruinige hals en kop. Ook knobbelzwanen kunnen overigens een bruine hals en (met name) kop tonen.

De houding of het postuur van wilde zwanen is een goed herkenningspunt. Uiteraard is de houding niet altijd hetzelfde, maar wilde zwanen tonen vaak een ‘zwanenhals’, dat wil zeggen een hals die vanaf het lichaam een kromming naar achteren maakt en vervolgens een bocht naar voren. Knobbelzwanen laten dit kenmerk ook zien, maar kleine zwanen veel minder vaak.

De snavel is samen met het geluid het beste kenmerk om de wilde zwaan te herkennen. De snavel van de wilde zwaan is voor de helft geel. Het geel loopt door tot voorbij het neusgat en loopt min of meer in een punt (of druppel). Kleine zwanen hebben minder geel op de snavel dat niet voorbij het neusgat reikt. Het geel eindigt niet in een punt en lijkt meer ‘gebroken’ afgesneden.

Juveniel kleed

Het juveniele kleed van de wilde zwaan is net als bij de kleine zwaan bruingrijs van kleur. Het geel aan de snavel van de volwassen vogel is vuil wit-roze maar wordt in de loop van de eerste winter al gelig.

Kenmerkend gedrag

De roep van de wilde zwaan is trompetachtig en gemiddeld vrij laag van toon. De roep draagt daardoor vaak niet zo ver. De roep van kleine zwanen is meer ‘gillend’ en lijkt wat op het geluid van kraanvogels. Kleine zwanen zijn vaak van grotere afstand al te horen.

Gelijkende soorten

• Wilde zwanen zijn maar met twee andere soorten te verwarren: de knobbelzwaan en de kleine zwaan. Een blik op de snavel is al voldoende om te bepalen of je met een wilde/kleine zwaan of knobbelzwaan te maken hebt. De snavels van de wilde zwaan en de kleine zwaan zijn geel, de snavel van de knobbelzwaan is oranjerood.
• Kleine zwanen zijn een stuk kleiner dan wilde zwanen met een kortere hals. Het geel op de snavel is bij kleine zwanen minder prominent en vaak alleen op de ‘basis ‘eerste helft’ van de snavel, vanaf de basis gerekend.

Uitgebreide informatie over herkenning van kleine zwanen kun je in het herkenningsartikel lezen dat op deze website staat.

Wist je dat?

• De wilde zwaan is één van de meest zeldzame broedvogels van Nederland. Sinds 2015 broedt de soort jaarlijks met 1-2 paren in Nederland. Daarvoor was er slechts incidenteel een broedgeval.
• Hoe anders is de situatie in de winter. Elke winter komen er enkele duizenden wilde zwanen naar Nederland. De eerste exemplaren worden in oktober gezien. De meeste trekken in februari weer weg. Begin april is er vrijwel geen wilde zwaan meer te bekennen in Nederland. Een echte wintergast dus.
• Wilde zwanen zijn in de winter met name in de noordelijke helft van Nederland aan te treffen. Ze foerageren daar op weilanden of akkers, in groepen tot tientallen vogels. Ook kun je wilde zwanen op binnenwateren tegenkomen. Hier zoeken ze met hun kop onder water naar voedsel. Soms moet je even wachten tot de kop van de zwaan weer boven komt om te weten welke soort zwaan het betreft.