Zo herken je de rietzanger

Kenmerken

Zijn naam verraadt waar je hem moet zoeken. Een rietzanger is een echte rietvogel en het is niet alleen zijn leefgebied, het is ook zijn broedgebied. Hij is in alle soorten riet te vinden als het maar in combinatie met water is. Je kunt dan denken aan natte duinvalleien, uitgestrekte natte rietvelden met een combinatie van oud en jong riet en moerasgebieden met overjarig riet. Het nest wordt laag in het dichte riet dichtbij de grond gebouwd. Deze maand arriveren de rietzangers en aangekomen in de broedgebieden beginnen ze ook direct met zingen. Ze nemen hun territorium in en naarmate het broedseizoen nadert kunnen ze hele dagen vrijwel onafgebroken zingen. Als het weer een beetje gunstig is, maken ze een korte baltsvlucht zien en laten dan hun krassende zang horen.

Verenkleed

De rietzanger is goed te herkennen aan de zeer brede en opvallende wenkbrauwstreep (1). De middenkruin (2) van de donker gekleurde kop (3) is wat lichter en wat grijzer gekleurd maar valt niet altijd goed op. De teugel (4), het streepje tussen snavelbasis en oog, is donker gekleurd. De sterk getekende vleugels (5) vallen op en het streeppatroon is ook veel duidelijk zichtbaar dan de wat vager gestreepte bovendelen (6). De rietzanger heeft een vrij lange en spitse donkere snavel (7) en ook de poten (8) zijn donker en enigszins bruinachtig gekleurd. De keel en borst (9) zijn lichtgrijs gekleurd. De bovenstaartdekveren en stuit zijn per exemplaar meer of minder rossig gekleurd en verschillen in kleur met de mantel.

Juveniel kleed

Een jonge rietzanger heeft al vrij snel hetzelfde verenkleed als een volwassen rietzanger. Er zijn echter in het eerste kalenderjaar enkele kleine verschillen te zien. De keel en borst zijn net als de veren op lichaamszijde van de vogel meer bruingelig gekleurd in plaats van lichtgrijs zoals bij een volwassen vogel. De poten van een jonge rietzanger zijn bruinroze gekleurd in plaats van de donkere bruinachtige poten van een volwassen vogel. Als de jonge vogel naar het volwassenkleed kleurt kan de borst variabel donker maar minimaal gevlekt zijn.

Overige kleden

Het verenkleed van de rietzanger slijt gedurende het jaar en in het najaar is dat goed te zien. De kleuren en contrasten in het verenkleed verbleken maar de contrasten in de koptekening blijven goed zichtbaar.

Kenmerkend gedrag

Rietzanger mannetjes zingen vaak al heel vroeg in de ochtend vanaf een prominente zangpost zoals een rietstengel of struik. Ook in de avond kunnen de mannetjes nog lang zingen. Die zang is zeer gevarieerd en wild met een combinatie van krassende en klikkende geluiden afgewisseld met fluittonen. Het is een meesterimitator en doet met zijn gevarieerde zang veel andere vogels na. Tijdens de zang kan een mannetje korte steile zang- of baltsvluchten maken en als hij dan weer neerdaalt verdwijnt hij direct uit het zicht in het dichte riet. Hij leeft daar goed verborgen waar hij heel behendig met zijn springerige gedrag soepel van rietstengel naar rietstengel beweegt. Een rietzanger verdedigt zijn territorium fanatiek, niet alleen met zijn zang maar ook met een dreigende houding naar andere mannetjes toe. Het nestje wordt vlak boven de natte grond of water gebouwd van gras, bladeren en rietstengels en wordt stevig verankerd tussen planten- en rietstengels.

Gelijkende soorten

Er zijn heel wat kleine bruine vogeltjes die op de rietzanger lijken maar de waterrietzanger heeft nog wel het meeste weg van een rietzanger. Het is een van de meest zeldzame broedvogels in Europa met een zeer kleine verspreidingsgebied en jaarlijks wordt enkele exemplaren in Nederland gezien. Broeden doen ze hier niet. Opvallende verschillen zijn de licht gekleurde teugel en de zeer brede en ook enigszins gele wenkbrauwstreep die in alle kleden te zien is. Ook vallen de zeer donkere contrasterende mantelstrepen op. Die zijn bij de rietzanger namelijk veel vager gestreept.

Wist je dat?

• De rietzanger vaak een slachtoffer van de koekoek is en als waardvogel wordt gebruikt? De koekoek legt dan een ei in het nest van de rietzanger die het ei vervolgens uitbroedt en het jong grootbrengt.
• Een rietzanger een langeafstandstrekker is die jaarlijks duizenden kilometers tussen de overwintereringsplekken in West-Afrika en de broedgebieden in Europa vliegt?