Zo herken je de kwartel

Kenmerken

Kwartels zijn kleine patrijsachtige vogels, ongeveer zo groot als een spreeuw, die met name in de avond tot in de vroege ochtend actief zijn. Kwartelmannen roepen in de schermer hun kenmerkende balts liedje “kwik-me-dit, kwik-me-dit”. Ze herhalen deze roep steeds een aantal keren. Kwartels arriveren hier in mei en kunnen tot in augustus een tot twee legsels van zes tot maar liefst achttien eieren voortbrengen. Het kan zelfs zo zijn dat het eerste legsel in zuid Europa wordt grootgebracht en het tweede legsel van het broedseizoen in Nederland wordt grootgebracht. Overwinteren doet de kwartel in Afrika in de Sahel.

Kleed man

De mannetjes kwartel is nog het beste te herkennen aan zijn donkere ankervormige keelband (1). Die ankervormige keeltekening ontbreekt overigens bij het vrouwtje. De donkere kleur van deze keelband kan soms ook doorlopen tot op de zijkant van de kop (2). De wenkbrauwstreep (3) loopt bij het mannetje ver door over de kop tot bijna in de nek van de vogel. De opvallende oranjebruine grondkleur op de flank en vleugel (4) is typisch voor het mannetje. Alle kleurvariaties en tekening van de veren zijn bij kwartels variabel en ook deels leeftijdgebonden. Verder vallen de dikke poten (5) en korte snavel (6) op die er overigens bij het vrouwtje ook zo uitzien.

Kleed vrouw

Het vrouwtje is veel bleker gekleurd met minder donkere lengtestrepen op de flank en vleugel. Maar wat echt opvalt is dat de donkere ankervormige keelband bij het vrouwtje volledig ontbreekt. Bij de overgang van de keel naar de borst zijn bij de kwartelvrouwtjes donkere stippen te zien. Bij het ene vrouwtje kan dat meer zijn dan bij het andere vrouwtje. Ook de leeftijd en tijd van het jaar kan voor wat variatie zorgen. Meestal is de leeftijd van een vogel aan het rui stadium van de vleugelveren te bepalen.

Kenmerkend gedrag

Kwartels hebben een voorkeur voor een droog landschap met een kruidenrijke vegetatie, onkruiden en ook wel akkerland waar bijvoorbeeld granen worden verbouwd. Soms kun je ze zelfs op industrieterreinen tegenkomen waar ze zich in de braakliggende stukken groen ophouden. Ze eten vooral zaden, knoppen van planten, blaadjes, bloemen en kleine insecten die in de kruidenrijke omgeving leven. Kwartels laten zich nauwelijks zien en leven een verborgen bestaan. Ze houden zich heel lang schuil en vliegen pas op het allerlaatste moment op. Het zwaartepunt van het verspreidingsgebied van de kwartelpopulatie in Nederland ligt in Groningen en Drenthe. Verder komt de soort verspreid door heel Nederland voor maar in hele kleine aantallen.

Gelijkende soorten

Een kwartelkoning heeft ongeveer dezelfde bouw als een kwartel en ook als een patrijs. Alleen is de kwartelkoning anderhalf keer zo groot als een kwartel. Ook de kleur van de vogel lijkt op de kleuren van de kwartel. Hij leeft zeer verborgen en de aanwezigheid is vaak alleen vast te stellen aan de kenmerkende roep “crex-crex”, een geluid wat op grote afstand te horen is en waar hij zijn Latijnse naam aan dankt.

Wist je dat?

• Nederland het meest noordwestelijke deel van het verspreidingsgebied van de kwartel is en dat daarboven kwartels alleen nog in Zuid-Zweden voorkomen maar verder niet in Scandinavië?
• De Universiteit van Barcelona sinds 2005 onderzoek doet naar de Europese kwartel en samenwerkt met het Nederlandse vogeltrekstation dat zelf al sinds 2000 onderzoek doet naar de overleving en migratiepatronen van de kwartel?