Download GRATIS het ebook '14 tips om meer te genieten van vogels' en ontvang onze 2 wekelijkse nieuwsbrief met de meest recente artikelen op vogelskijken.nl
Introductie
De Blauwborst is een fotogenieke vogel die vooral in moerasachtige terreinen met riet en zachthoutsoorten gevonden kan worden. Ondanks zijn opvallende verschijning is hij nog niet zo eenvoudig te vinden als je zijn kenmerkende zang niet kent. Van de trekvogels is het een van de eerste zangvogelsoorten die eind maart weer uit Afrika terugkeert.
Fotograaf: René de Waal
Kenmerken
Blauwborsten zijn fanatieke zangers die je meestal ontdekt op geluid: een aanloopje van krachtige, meermalen herhaalde tonen, langzaam versnellend en plotseling overgaand in een stortvloed van melodieuze en krassende noten. Dit feest van geluid geldt ook voor zijn uiterlijk: een explosie van de kleuren helderblauw met wit en roestrood.
Mannetje blauwborst in vol ornaat. Fotograaf: René de Waal
Kleed man
De mannetjes zijn herkenbaar aan de duidelijke witte wenkbrauwstreep (1), helderblauwe kin, keel en borst (2) met in het midden een kleine witte vlek (3), die vooral opvalt tijdens de zang, maar soms kan ontbreken. De blauwe borst is aan de onderzijde omrand door een smalle zwart-witte en daaronder een bredere roestrode band (4).
Een zingend mannetje laat zijn kleurenpracht zien. Fotograaf: René de Waal
De staart is donker met opvallende roestrode basis (5), vooral te zien in de vlucht of als hij de staart omhoog wipt of spreidt. Kop en rug vaalbruin (6), buik vuilwit (7).
Mannetje blauwborst. Fotograaf: René de Waal
Kleed vrouw
Het kleed van het vrouwtje is variabel. Behalve de wenkbrauwstreep heeft het vrouwtje ook een witte baardstreep (8). De blauwe borst ontbreekt, en in plaats daarvan heeft zij meestal een boog met donkere vlekken op een crèmekleurige ondergrond (9). Oudere vrouwtjes hebben soms wat blauw en zwart en een vage roestkleurige borstband, en lijken daardoor soms op een mannetje. Het staartpatroon is hetzelfde als bij het mannetje.
Het vrouwtje mist de uitbundige kleuren van het mannetje. Fotograaf: René de Waal
Juveniel kleed
De juveniele blauwborst is donkerbruin met fijne vlekken, gelijkend op een jonge roodborst, maar heeft al het kenmerkende staartpatroon van een volwassen blauwborst.
Jonge blauwborst. Let op de opgerichte houding en de donkere staart met roestrode basis. Fotograaf: René de Waal
Kenmerkend gedrag
De blauwborst zingt al vanaf maart met vaak gespreide staart hoog in het riet of vanuit een struik of boompje. Tijdens de balts vliegt het mannetje regelmatig op uit het riet met zijn melodieuze zang om elders met gespreide staart en vleugels neer te strijken.
Op het menu van de blauwborst staan vooral insecten, larven, wormen en slakjes, soms aangevuld met bessen en zaden. Zoekt vooral voedsel op de grond in de beschutting, regelmatig stilstaand in opgerichte houding.
De blauwborst foerageert vooral op de grond. Fotograaf: René de Waal
Gelijkende soorten
In Noordoost-Europa, Siberië tot in Alaska komt de ondersoort svevica met rode in plaats van witte ster voor. Deze is in Nederland een zeldzame doortrekker.
Blauwborst Luscinia svevica svevica. Let op de rode i.p.v. de witte ster op de borst. Fotograaf: René de Waal
Wist je dat?
De blauwborst is vooral aan natte terreinen gebonden met rietmoeras en moerasbos. Op de zandgronden van Utrecht, Gelderland, Overijssel (behalve in de Wieden/Weerribben) en Brabant is hij veel schaarser, maar in de duingebieden van bijvoorbeeld de Waddeneilanden is hij weer algemeen. Overigens broedt de blauwborst soms ook in akkers, met name in koolzaad.
In Limosa 89 (2016) wordt gewag gemaakt van een blauwborst met visje als prooi, die hij vermoedelijk aan zijn jongen voerde. Het is de waarnemers niet duidelijk hoe de blauwborst ‘gevist’ had, maar één van de theorieën is dat er in ondiep water kleine visjes rondzwommen en de blauwborst, die vooral op de grond foerageert, deze zo wist te vangen.
René is geboren in december 1952. Hij is sinds twee jaar woonachtig in Noordwolde (Fr.), daarvoor in Amersfoort. Van jongs af aan was René gefascineerd door de natuur, en zwierf hij door de polders en bossen rondom Amersfoort. Ook haalde hij wekelijks natuurboeken bij de bibliotheek om zijn kennis te verrijken. Toen hij twaalf jaar was, werd hij lid van de plaatselijke afdeling van de NJN, waarmee hij elke zaterdag en zondag op excursie ging en in de vakanties op kamp overal in Nederland. In zijn werkzame leven was hij leraar op basisscholen in Amersfoort. René was jarenlang actief in de Vogelwacht Utrecht, als coördinator van de afdeling Amersfoort en in de redactie van het verenigingsblad 'De Kruisbek'. Hij houdt vogellezingen, geeft vogelherkenningscursussen, en schrijft bij tijd en wijle artikelen in de Kruisbek van de Vogelwacht.
René de Waal
René is geboren in december 1952. Hij is sinds twee jaar woonachtig in Noordwolde (Fr.), daarvoor in Amersfoort. Van jongs af aan was René gefascineerd door de natuur, en zwierf hij door de polders en bossen rondom Amersfoort. Ook haalde hij wekelijks natuurboeken bij de bibliotheek om zijn kennis te verrijken. Toen hij twaalf jaar was, werd hij lid van de plaatselijke afdeling van de NJN, waarmee hij elke zaterdag en zondag op excursie ging en in de vakanties op kamp overal in Nederland. In zijn werkzame leven was hij leraar op basisscholen in Amersfoort. René was jarenlang actief in de Vogelwacht Utrecht, als coördinator van de afdeling Amersfoort en in de redactie van het verenigingsblad 'De Kruisbek'. Hij houdt vogellezingen, geeft vogelherkenningscursussen, en schrijft bij tijd en wijle artikelen in de Kruisbek van de Vogelwacht.
