Zo herken je de blauwborst

Kenmerken

Blauwborsten zijn fanatieke zangers die je meestal ontdekt op geluid: een aanloopje van krachtige, meermalen herhaalde tonen, langzaam versnellend en plotseling overgaand in een stortvloed van melodieuze en krassende noten. Dit feest van geluid geldt ook voor zijn uiterlijk: een explosie van de kleuren helderblauw met wit en roestrood.

Kleed man

De mannetjes zijn herkenbaar aan de duidelijke witte wenkbrauwstreep (1), helderblauwe kin, keel en borst (2) met in het midden een kleine witte vlek (3), die vooral opvalt tijdens de zang, maar soms kan ontbreken. De blauwe borst is aan de onderzijde omrand door een smalle zwart-witte en daaronder een bredere roestrode band (4).

De staart is donker met opvallende roestrode basis (5), vooral te zien in de vlucht of als hij de staart omhoog wipt of spreidt. Kop en rug vaalbruin (6), buik vuilwit (7).

Kleed vrouw

Het kleed van het vrouwtje is variabel. Behalve de wenkbrauwstreep heeft het vrouwtje ook een witte baardstreep (8). De blauwe borst ontbreekt, en in plaats daarvan heeft zij meestal een boog met donkere vlekken op een crèmekleurige ondergrond (9). Oudere vrouwtjes hebben soms wat blauw en zwart en een vage roestkleurige borstband, en lijken daardoor soms op een mannetje. Het staartpatroon is hetzelfde als bij het mannetje.

Juveniel kleed

De juveniele blauwborst is donkerbruin met fijne vlekken, gelijkend op een jonge roodborst, maar heeft al het kenmerkende staartpatroon van een volwassen blauwborst.

Kenmerkend gedrag

De blauwborst zingt al vanaf maart met vaak gespreide staart hoog in het riet of vanuit een struik of boompje. Tijdens de balts vliegt het mannetje regelmatig op uit het riet met zijn melodieuze zang om elders met gespreide staart en vleugels neer te strijken.

Op het menu van de blauwborst staan vooral insecten, larven, wormen en slakjes, soms aangevuld met bessen en zaden. Zoekt vooral voedsel op de grond in de beschutting, regelmatig stilstaand in opgerichte houding.

Gelijkende soorten

In Noordoost-Europa, Siberië tot in Alaska komt de ondersoort svevica met rode in plaats van witte ster voor. Deze is in Nederland een zeldzame doortrekker.

Wist je dat?

• De blauwborst is vooral aan natte terreinen gebonden met rietmoeras en moerasbos. Op de zandgronden van Utrecht, Gelderland, Overijssel (behalve in de Wieden/Weerribben) en Brabant is hij veel schaarser, maar in de duingebieden van bijvoorbeeld de Waddeneilanden is hij weer algemeen. Overigens broedt de blauwborst soms ook in akkers, met name in koolzaad.
• In Limosa 89 (2016) wordt gewag gemaakt van een blauwborst met visje als prooi, die hij vermoedelijk aan zijn jongen voerde. Het is de waarnemers niet duidelijk hoe de blauwborst ‘gevist’ had, maar één van de theorieën is dat er in ondiep water kleine visjes rondzwommen en de blauwborst, die vooral op de grond foerageert, deze zo wist te vangen.