De kenmerkende baltsvluchten van de veldleeuwerik, waarbij er bijna onophoudelijk gezongen wordt, hoor je in het voorjaar helaas steeds minder. Het uiterlijk van de veldleeuwerik is niet heel opvallend, maar zijn zang vergoedt veel.
Fotograaf: Daniele Occhiato
Herkenning
18 – 19 cm. Groter dan boomleeuwerik. Overwegend bruingeel met kleine kuif die platgelegd kan worden. Vrij forse, puntige snavel. In vlucht zijn twee witte banden aan de buitenste zijde van de staartpen te zien. In de broedtijd sterk territoriaal, in herfst en winter vaak in grote groepen.
Verspreiding
Broedt van West-Europa tot Kamtsjatka en Japan. Noordelijke populaties zijn korte-afstandstrekkers. In Nederland schaarse broedvogel.
Biotopen
Heide en akkerbouwgebieden.
Levenswijze
Voedsel
Zaden, klaverbladeren, rupsen, larven, regenwormen en kevers.
Eieren
Meestal 3-4, buikig, glad en tamelijk glanzend. Dof, grijsachtig-wit of geelbruin of groenachtig. Gelijkmatig flink middelbruin of olijfkleurig gespikkeld. Formaat 23,8 x 17,1 mm.
Geluid
Roep een helder ‘chirrup’ of ‘chirp’, ook ’tsoei’. Zang luid, helder en jubelend, wordt soms wel een half uur aangehouden, voorgedragen in zangvlucht op grote hoogte.
Veldleeuwerik met afgeronde kuif. Fotograaf: Henk Dikkers
Een veldleeuwerik is een weidevogel die leeft in open landschappen, graslanden en agrarische gebieden. In de winter kunnen veldleeuweriken tijdens een vorstperiode wegtrekken. Daarvoor in de plaats komen vogels uit het noorden naar hier om de winter door te brengen. Je kunt ze in die periode in grote groepen op stoppelvelden zien foerageren. Veldleeuweriken leven in de winter voornamelijk van zaden terwijl ze vanaf het voorjaar vooral insecten eten. Ze broeden vooral in kruidenrijke graslanden met voldoende insecten.
Verenkleed
Zingende veldleeuwerik.
Een veldleeuwerik is grijsbruin van kleur waarbij de bovenzijde en borst (1) gestreept zijn. De borst is licht geelbruin (2)die naar de buik steeds lichter van kleur wordt en bij de ongetekende buik (3) bijna wit van kleur is. Hij heeft een korte snavel (4), een afgeronde kuif (5) die hij kan opzetten en tijdens de vlucht zijn de witte staartzijden goed te zien. Het verenkleed is in het najaar zo vlak na de rui nog vers en scherper getekend dan het verenkleed in het voorjaar, als er wat meer slijtage op zit. De kleuren zijn dan wat valer en de veerranden en strepen zijn vager aan het worden.
Juveniel kleed
Juveniele veldleeuwerik zonder kuif. Fotograaf: Rixte
Een jonge veldleeuwerik ziet er in grote lijnen hetzelfde uit als een volwassen vogel maar mist de kenmerkende kuif. De nog korte kopveren hebben aan de uiteinden witte puntjes en missen lengte. Het verenkleed is wat minder getekend en iets geler dan het verenkleed van een adulte vogel. Een juveniele vogel heeft op de borst stipjes maar dat worden uiteindelijk streepjes naarmate de vogel ouder of volwassen wordt.
Kenmerkend gedrag
Zingende veldleeuwerik vanaf een zangpost. Fotograaf: Henk Dikkers
Vanaf het hele vroege voorjaar is de prachtige melodieuze zang van de veldleeuwerik te horen. In de ochtend is hij soms te horen vanaf een uitkijkpost maar hij is vooral te horen en te zien tijdens een steeds verder omhoogklimmende vlucht die soms tot boven de 100 meter gaat. Ze kunnen daar minutenlang in de lucht blijven hangen om daarna al zingend naar beneden te zweven en in het gras neer te dalen.
Gelijkende soorten
Kuifleeuwerik met een spitse kuif en spitse snavel. Fotograaf: Ko Katsman
Helaas is de kuifleeuwerik in Nederland verdwenen. In de zeventiger jaren van de vorige eeuw leefden hier nog enkele duizenden kuifleeuweriken. Alleen in de winter kun je heel zelden nog een trekkende kuifleeuwerik tegenkomen. De iets grotere kuifleeuwerik heeft een grote spitse kuif in tegenstelling tot de korte stompe kuif van de veldleeuwerik. De kuif van de kuifleeuwerik is ook zichtbaar als deze plat op de kop ligt. De snavel is eveens langer en spitser. Verder ziet het verenkleed van de kuifleeuwerik er min of meer hetzelfde uit. Je moet goed kijken om de verschillen te zien. Hij is iets minder wit op de buik, iets grijzer en donkerder op de rug en de buitenste staartpennen zijn niet wit maar geelbruin.
Wist je dat?
Op de nachtegaal na er geen vogel is waar meer liedjes en gedichten over zijn geschreven dan de veldleeuwerik?
Een veldleeuwerik zijn lied makkelijk 15 minuten lang, hoog in de lucht kan volhouden?
De kruidenrijke grasland- en akkerlandstroken die tegenwoordig worden aangelegd, weleens de redding voor de veldleeuwerik kunnen zijn?
