Onderdeel van Pixfactory

Op werkdagen voor 15.00 besteld, morgen in huis

Kuifmees

Lophophanes cristatus

Een zacht vriendelijk klinkend trillend lokroepje is vaak de eerste aankondiging van de kuifmees. Ze komen in Nederland met name voor in gebieden met naaldbossen met grove den en ruwe berk, waar ze het hele jaar door verblijven.

Kuifmees
Fotograaf: Daniele Occhiato

Herkenning

11,5 cm. De enige mees met een kuif. Heeft bruine bovendelen en witte onderdelen met oranje-beige flanken. Kuif zwart en wit gevlekt, gezicht grijswit met zwarte oogstreep achter oog, zwarte keel en zwarte lijn vanaf keel tot in de nek. Minder in groepen dan andere mezen.

Verspreiding

Komt voor in het grootste deel van Europa en in West-Rusland. In Nederland een vrij talrijke broedvogel, jaarrond aanwezig.

Biotopen

Voornamelijk naaldbos, bij voorkeur dennen, soms ook in gemengd bos.

Levenswijze

Voedsel
Voornamelijk ongewervelden. Klimt vaak langs stam omhoog als boomkruiper; foerageert overigens op takken en twijgen.

Eieren
Aantal eieren in legsel meestal 4-8, zelden tot 11. Buikig. Glad en enigszins glanzend. Wit, gespikkeld en fijn gevlekt met purperachtig-rood of roodbruin. Tekens regelmatig en schaars met een sterke concentratie rond de stompe pool. Formaat 16,4 x 12,5 mm.

Geluid

Goudhaantjesachtig 'sisisi' en zeer kenmerkend 'turrr'.

Laatste waarnemingen

Geluidsopnames

Zo herken je de Kuifmees

Fotograaf: Jurgen Maassen

Kenmerken

Kuifmees. Fotograaf: Arjan Troost

 

De kuifmees is een opvallende verschijning in onze bossen en de enige zangvogel in Nederland met een karakteristieke kuif. Hoewel de kuifmees klein van stuk is, valt hij direct op door zijn spitse, zwart-witte kuif. Deze kuif is hét kenmerk van de soort en geeft hem een eigenzinnig uiterlijk. Hij is ongeveer zo groot als een pimpelmees. De kuifmees heeft een voorkeur voor naaldbossen, maar komt ook voor in gemengde bossen. Hier voedt hij zich met zaden en insecten.

Verenkleed

Zo herken je de kuifmees: Het verenkleed van de kuifmees.
Het verenkleed van de kuifmees. Fotograaf: Frank Kremer

 

Het verenkleed van de kuifmees is overwegend grijsbruin op de rug (1), met een lichtere buikzijde (2). Zijn kuif is zwart met witte accenten (3), wat zorgt voor een bijzonder contrast. Ook de koptekening contrasteert door de zwart-witte tekening, een zwarte oogstreep die aan het einde doorloopt naar beneden (4). Vanaf de snavel tot de borst loopt een brede zwarte streep (5).

Kenmerkend gedrag

Het karakteristieke uiterlijk van de kuifmees. Fotograaf: Arie Ouwerkerk

 

Als de kuifmees opgewonden is, zoals tijdens territoriaal gedrag of in de paartijd, dan komt de kuif steil omhoog te staan. Ze leven in kleine groepjes, vaak met andere mezen en zijn vaak te horen met hun hoge, trillende roep. De kuifmees is een slimme vogel die vaak voorraadkamers aanlegt voor de winter. Hij verstopt zaden in boomschors of onder mos, zodat hij tijdens de koude maanden voedsel binnen handbereik heeft.

Gelijkende soorten

Matkop. Fotograaf: Jan Luit

 

De kuifmees is door zijn karakteristieke kuif moeilijk te verwarren met andere mezen. Toch kan hij in vlucht of op een afstand verward worden met bijvoorbeeld de matkop of de glanskop. Qua formaat zijn ze vergelijkbaar en de rug- en buikzijde hebben dezelfde kleurstelling.

Wist je dat?

Zo herken je de kuifmees: Kuifmees in de sneeuw.
Kuifmees in de sneeuw. Fotograaf: Annie Keizer

 

  • De kuifmees is een standvogel en dus het hele jaar in Nederland te vinden. Hij komt alleen voor in Europa.
  • Hij maakt zijn nest in een boomholte die hij zelf uithakt. De kuifmees heeft niet dezelfde kracht en bouw als een specht, dus hij zoekt daarvoor bomen uit met zacht hout, bijvoorbeeld een dode berkenboom.