In de vorige eeuw was de kemphaan bij ons een redelijk veel voorkomende broedvogel van natte weidegebieden. Als broedvogel is de kemphaan zo goed als verdwenen, maar in de trektijd kun je ze in groepjes tegenkomen. Kemphanen danken hun naam aan de ‘arena’s’ waar de mannetjes, getooid met verschillende kleuren kragen, met elkaar het gevecht aangaan voor de vrouwtjes.
Herkenning
23-29 cm. Vrouwtje ongeveer 25% kleiner dan mannetje. Mannetje in broedkleed onmiskenbaar, met uitzonderlijke, opvallende kraag en oorpluimen en ongekende kleurvariaties, met wit, zwart, bruin, geel, etc.; door kraag heeft mannetje in vlucht zeer dikke nek. Beide sexen in winterkleed met donkere en zandkleurig bruine geschubde bovendelen en isabelkleurige borst; in voorjaar en zomer bruine bovendelen met zwarte vlekken, witte kin en buik. Snavel- en pootkleur variëren met leeftijd, bij adulten meestal oranje poten en donkere snavel met oranje basis, bij juvenielen groene poten en egaal donkere snavel of met iets lichte basis. Juveniel als vrouwtje, maar met gelijkmatig geschubde bovendelen en bleekrossige borst. Lijkt soms wel wat op tureluur, maar heeft kleinere ronde kop, kortere snavel en langere nek. Foerageert vaak in groepen (hetgeen tureluur zelden doet en heeft in vlucht een witte vleugelstreep. Mannetjes houden in voorjaar gevechten op traditionele baltsplaatsen (‘leks’).
Verspreiding
Komt voor in de boreale en subarctische klimaatzones: van Engeland, via Scandinavië tot aan de Beringzee en op de Siberische toendra’s. In Nederland uiterst schaarse broedvogel, wegtrekkend, doortrekker in vrij groot aantal.
Biotopen
Broedt in natte weilanden, moerassen, etcetera. Buiten broedtijd op modderige oevers in zoetwatermoerassen en langs rietkanten. Foerageert soms op akkers.
Levenswijze
Voedsel
Ongewervelden, soms ook zaden.
Eieren
Aantal eieren in legsel meestal 4, zelden 3. Ovaal tot peervormig. Glad en enigszins glanzend. Licht tot zeer licht olijf of groen. Kleine onregelmatige vlekken, stippen, en spikkels en zelden tot korte krabbels van middel- tot donker olijf-bruin of zwartachtig-bruin en licht violetgrijs. Zwaardere tekens dikwijls geconcentreerd rond de stompe pool. Formaat 43,9 x 30,7 mm.
