Op werkdagen voor 15.00 besteld, morgen in huis
De Jan-van-gent is een sierlijke zeevogel met een kenmerkende stijl van foerageren. Als ze een vis zien, duiken ze met hun dolkachtige snavel recht naar beneden. Ze broeden op rotsen langs de Noordzee, zoals Helgoland en de Engelse kust. Bij ons zie je ze met name in het najaar langs de kust.
87-100 cm, spanwijdte 165-180 cm. Een witte zeevogel ter grootte van een gans met lange, smalle, zwartgepunte vleugels; lange nek (vergeleken met meeuwen), puntige staart, lange, puntige snavel. In vlucht heeft lichaam karakteristieke 'sigaarvorm'. Jonge vogels donker, witgevlekt. Onvolwassen met verschillende stadia van zwart-wit tekening. Vliegt met regelmatige, vrij snelle vleugelslagen, afgewisseld met glijvluchten; duikt tijdens foerageren met de kop naar voren en naar achter gevouwen vleugels in zee.
Broedt op de Britse Eilanden, de Kanaaleilanden, IJsland, langs de Noorse kust en eilanden in Zuidoost-Canada. Overwintert op de Noord-Atlantische Oceaan, de Baltische Zee en op de Middellandse Zee. In Nederland een doortrekker en wintergast in vrij groot aantal.
Op volle zee en langs de kust.
Voedsel
Voornamelijk vis (20-50 cm); duikt vanaf 10-40 m in zee of vanaf wateroppervlak. Foerageert soms tot op 150 km vanaf kolonie.
Eieren
Aantal eieren in legsel meestal 1, zeer zelden 2. Langwerpig buikig. Dof kalkwitte buitenlaag van onregelmatige dikte, op sommige plaatsen is de blauwachtige schaal daaronder te zien. Buitenlaag krijgt roestrode of bruine vlekken en kan afschilferen zodat de onderliggende laag zichtbaar wordt. Formaat 78,1 x 49,1 mm.
Op de broedplaats een luid, schor 'urrah'.
Jan-van-genten zijn echte zeevogels die hun hele leven op zee doorbrengen en alleen aan land komen om te broeden. Het zijn koloniebroeders en broeden samen in enorme groepen op richels van steile kusten. Bass Rock, een eilandje in de Noordzee aan de oostkant van Schotland, herbergt in het broedseizoen soms wel 10.000 broedparen. De grootste kolonie jan-van-genten bevindt zich bij St. Kilda aan de westkant van de Schotse Hebriden en bij elkaar gaat het dan in Groot Brittannië om 70% van de Europese broedpopulatie. Ze leven van vis die ze door middel van spectaculaire duikvluchten soms diep onderwater weten te vangen. Ze kunnen duiken vanaf een hoogte van 30 tot 40 meter en dan met een snelheid van bijna 100 kilometer per uur de diepte induiken. Zo kunnen ze tot op een diepte van tot wel 25 meter vis vangen.
Een jan-van-gent is een grote zeevogel die met zijn spanwijdte van 2 meter een flink stuk groter is dan bijvoorbeeld een kleine mantelmeeuw. Het lichaam van een volwassen vogel is geheel wit gekleurd en heeft zwarte handpennen(1) en zwarte zwemvliezen(2). De kop(3) is lichtgeel van kleur en het duurt van het vierde tot wel het zesde kalenderjaar voordat de jan-van-gent dit volwassenkleed heeft. Tot die tijd kleurt de vogel elk kalenderjaar van geheel bruin(1e kalenderjaar) naar steeds weer een iets witter verenkleed. De dolkachtige snavel is groot en grijsblauw van kleur met een zwarte omlijning(4). De ogen zijn lichtgrijs met helderblauwe oogleden(5) en ook die zijn weer zwart omlijnd.
Juveniele jan-van-genten zijn geheel bruin gekleurd en elk jaar dat ze ouder worden, krijgen ze steeds meer witte veren. Eerst kleurt het lichaam steeds lichter en vanaf het derde kalenderjaar kleuren ook de vleugels steeds wat witter totdat de vogel tussen het vierde en zesde jaar het volwassen kleed heeft.
Een 2e kalenderjaar jan-van-gent heeft nog bruine bovendelen en vleugels. Alleen het lichaam begint witter te kleuren en de kop heeft nog niet die kenmerkende tekening die een adulte vogel heeft. (Jan- van-genten zien plastic en visnetten die in zee drijven vaak aan als nestmateriaal of voedsel en raken daar dan in verward met vaak de dood tot gevolg.)
Deze 3kj heeft ook al witte bovendelen op de vleugels en er begint ook al wat tekening op de kop te ontstaan. De meeste bruine veren zijn al langzaamaan aan het verdwijnen en lijkt hij steeds meer op de adulte jan-van-gent.
Deze 4e kalenderjaar jan-van-gent is al bijna helemaal uitgekleurd. Je ziet alleen aan de ondervleugels nog wat bruine veren zitten maar de vogel is overwegend egaal wit gekleurd. Ook de koptekening is zoals die van een adulte vogel is.
Jan-van-genten zijn, ook al wordt hij een kustvogel genoemd, altijd op zee en komen met een stevige aanlandige wind ook dicht onder de Nederlandse kust. Met een stormachtige wind kunnen ze laag tussen de hoge golven doorvliegen en lijken zo ware luchtacrobaten en als ze zo laag tussen de golven door laveren, zijn soms slecht te zien. Ze zijn altijd op zoek naar vis en als ze een school vis hebben gevonden kunnen ze die in grote groepen al duikend bejagen. Het kan dan een spectaculair gezicht zijn als soms wel tientallen jan van genten hoog uit de lucht als speren diep het water induiken om een visje te vangen. Ze jagen vaak samen op scholen spiering, haring en makreel. Als jan-van-genten jagen, trekt dat ook weer andere zeevogels aan die zo ook een visje mee willen pikken en het kan dan een drukte van jewelste zijn. Broeden doen ze samen op rotsen en kliffen en de nesten liggen dan soms maar 60 centimeter van elkaar.
©Vogelskijken is onderdeel van PiXFACTORY