Onderdeel van Pixfactory

Op werkdagen voor 15.00 besteld, morgen in huis

Grote Lijster

Turdus viscivorus

De grote lijster begint als één van de eerste zangvogels te zingen. Vanaf januari is hun ietwat melancholische gezang al te horen. De eerste aankondiger van het voorjaar!

zo-herken-je-de-grote-lijster: Grote lijster
Fotograaf: Bert Ooms

Herkenning

27 cm. Iets groter en zwaarder dan kramsvogel. Veel groter dan zanglijster, waar hij overigens veel op lijkt. Bovendelen grijzer, kouder van kleur dan zanglijster; onderdelen witter en borst eerder beige dan goudkleurig, met op borst maar ook op buik scherp getekende ronde zwarte vlekken. Witte ondervleugels en witte punten aan buitenste staartpennen. Juveniel met gele lengtestreepjes op bovendelen. Staat nog rechter op dan zanglijster. Schuw, evenals meeste andere lijsters. Vlucht krachtig, als van kramsvogel, maar schiet langer door met gesloten vleugels. Heeft kortere staart dan kramsvogel. Buiten broedseizoen in kleine ongemengde groepen, zelden met andere lijsters.

Verspreiding

Broedt in Noord- en Oost-Europa, Belarus, Oekraïne, Rusland tot Mongolië. Deels trekvogel. In Nederland vrij talrijke broedvogel, gedeeltelijk wegtrekkend, doortrekker en wintergast in vrij groot aantal.

Biotopen

Behoeft hoog geboomte afgewisseld met weilanden nabij, zoals boomgaarden, parken, bosranden. Vermijdt in broedseizoen dicht bos of boomloze gebieden.

Levenswijze

Voedsel
Ongewervelden en vooral ook bessen en andere vruchten. Foerageert op de grond in open gebieden, maar ook in bomen. Heeft in winter vaak 'eigen' bessenstruik en verdedigt deze.

Eieren
Aantal eieren in legsel meestal 4-5, soms 3-6. Buikig. Glad en glanzend. Lichtblauw, licht groenachtig-blauw of licht geelbruin getint. Met roodachtig-bruine, roodachtig-purperen of licht purperen spikkels en vlekjes. Tekens meestal gelijkmatig verdeeld, met soms een licht concentratie aan de stompe pool. Formaat 31,2 x 22,3 mm.

Geluid

Roep lange luide ratel 'rrrrrrrrr', lijkt wel wat op roep van winterkoning. Zang luid en bellend, minder gevarieerd dan van zanglijster en met weinig herhalingen.

Laatste waarnemingen

Geluidsopnames

Foto's

Zo herken je de grote lijster

zo-herken-je-de-grote-lijster: Grote lijster
Fotograaf: Bert Ooms

Kenmerken

De grote lijster is met zijn 27 centimeter een van de grootste lijstersoorten en leeft met name in een bosrijke omgeving. Hij is ook te vinden in parken en op open vlakten nabij bossen. De grote lijster zingt een stuk minder melodisch dan een merel of zanglijster en deze zang laat hij tot heel laat in het jaar nog horen. Zelfs tegen de tijd dat de wintertijd aanbreekt kan een grote lijster nog wel eens zingen. Grote lijsters komen vooral in de oostelijke helft van ons land voor. In de westelijke provincies is de grote lijster veel zeldzamer.

Verenkleed

zo herken je de grote lijster: Grote lijster met voedsel voor een van de jongen.
Grote lijster met voedsel voor een van de jongen. Fotograaf: Henk Dikkers

 

De grote lijster is op de rug en kop(1) melkchocolade bruin gekleurd en heeft daar weinig tekening. De borst en keel(2) zijn licht beige gekleurd en voorzien van overwegend donkerbruine ronde stippen(3) die soms ook een beetje stervormig kunnen zijn. De poten(4) zijn net als bij de zanglijster licht oranje gekleurd en de snavel(5) is vrij kort en stomp. Hij valt niet echt op in het veld en wordt meestal pas door zijn gedrag, de snelle korte dribbels in het open veld opgemerkt. Daarnaast kun je ze ook goed terugvinden in de toppen van de bomen waar ze graag op de uitkijk zitten en ook zingen.

Juveniel kleed

Zo herken je de grote lijster: Jonge grote lijster wordt gevoerd.
Jonge grote lijster wordt gevoerd. Fotograaf: Henk Dikkers

 

Een jonge grote lijster heeft al snel, zelfs in de periode dat hij door de ouders gevoerd wordt, vrijwel hetzelfde verenkleed. Op de vleugels en rug is de aftekening van de randen van de veren wel wat scherper dan bij de volwassen vogels. De vogel heeft verder nog een iets kleiner postuur en bij de snavelbasis kun je nog zien dat daar minder veertjes zitten en de mondhoeken nog wat geel gekleurd en kaal zijn.

Kenmerkend gedrag

Zo herken je de grote lijster: Grote Lijster
Fotograaf: Henk Wiebe van der Meulen

 

Als een grote lijster foerageert, staat hij vrijwel altijd rechtop en observeert hij de omgeving nauwlettend. Hij dribbelt steeds een stukje en kijkt, alsof hij op zijn tenen staat, alert om zich heen en trekt dan snel een pier uit de grond. Dat doet de zanglijster overigens ook op deze manier. De grote lijster is een schuwe vogel die jou allang, nog voordat jij hem ziet, in de gaten heeft. Als de grote lijster zich bespied voelt, vliegt hij op en verdwijnt uit het zicht in bomen of struiken. De grote lijster zingt vooral in de eerste helft van het jaar maar kan ook later in het jaar nog weleens zingen. Zijn lied zit qua klank tussen de merel en zanglijster in. Een helder klinkend lied zonder de herhalingen zoals de zanglijster dat doet. Vanaf augustus verzamelen grote lijsters zich en blijven dan een aantal dagen tot soms een paar weken samen. Dat kunnen dan weleens dertig of meer vogels zijn die in zo’n periode bij elkaar blijven. Ze foerageren steeds in hetzelfde gebied om na enige tijd samen te vertrekken naar de overwinteringsgebieden. Niet alle grote lijsters vertrekken; er zijn altijd wel wat lijsters die hier blijven.

Gelijkende soorten

Vogelherkenning: Zanglijster met driehoekige stipjes(pijlpuntjes) op de borst.
Zanglijster met driehoekige stipjes (pijlpuntjes) op de borst. Fotograaf: Gert-Jan Cromwijk

 

De zanglijster lijkt sterk op een grote lijster maar is met zijn 23 centimeter een flink stuk kleiner. Daar waar bij de grote lijster de spikkels op de borst rondjes zijn, zijn dat bij de zanglijster een soort driehoekjes. Die driehoekjes worden ook wel pijlpuntjes genoemd. De zanglijster is iets minder flets gekleurd en oogt wat warmer bruin dan zijn grote broer de grote lijster.

Wist je dat?

  • Turdus viscivorus de Latijnse naam van de grote lijster is en dat ‘viscivorus’ ‘maretakbessen-etend’ betekent?
  • We maretak ook als mistletoe kennen, vandaar de Engelse naam voor de grote lijster: mistle trush?
  • Grote lijsters de zaden van de maretak (ook vogellijm genoemd) uitpoepen en die zaden blijven kleven aan boomtakken om daar weer te ontkiemen en zo tot een nieuwe maretak uit te groeien?