Nooit eerder werden in de nazomer zo veel roodpootvalken gezien als in augustus en september 2022. Enkele honderden vogels deden ons land aan.
De roodpootvalk Falco vespertinus is een doortrekker in (zeer) kleine aantallen. In sommige voorjaren zijn er na langdurige oostenwinden ‘influxen’ met hogere aantallen. Flinke uitschieters waren er bijvoorbeeld in 1992 en 2016. De aantallen in het najaar wisselen, maar liggen eigenlijk altijd lager dan in het voorjaar. De najaren van 2013 en 2015 waren goed, maar niet eerder waren het er zo veel als in 2022.
Topaantallen
Op 7 augustus werd de eerste roodpootvalk van het najaar op waarneming.nl ingevoerd. Vanaf 11 augustus namen ze snel toe. Als je Nederland opdeelt in uurhokken (hokken van 5x5km), werden ze tot eind oktober in meer dan 230 uurhokken gemeld – veruit het hoogste aantal ooit in het najaar. Alle provincies pikten een graantje mee, maar de kustprovincies waren duidelijk favoriet. Noord-Brabant (slechts enkele) en vooraal Limburg (eentje) kwamen er bekaaid vanaf. De hoogste aantallen bij elkaar waren 6 op Ameland (Fr) op 12 september, 5 bij Nieuw-Haamstede (Zl) op 3 september en ook 5 bij Cornwerd (Fr) op 5 september. Het hoogste aantal bij elkaar ooit in Nederland was overigens 35, in mei 2008 in het Fochteloërveen (Fr) (zie hier een impressie).
Extra bijzonder in het najaar
Na half september doofde de piek langzaam uit, al werden tot eind oktober vogels gemeld. Al met al waren er in de nazomer van 2022 naar schatting 250-300 vogels in het spel. In 2013 en 2015 ging het om zo’n 100 exemplaren. Dit was dus een bijzonder najaar. Sterker nog: er zijn zelfs in meer uurhokken roodpootvalken gezien dan tijdens de laatste grote voorjaarsinflux, die van 2016 (130). Wel was het aantal exemplaren in 2016 hoger (300+), omdat er meer en grotere groepjes waren.
Allemaal jonge vogels
Je kunt de klok erop gelijk zetten: in het najaar zijn er vrijwel alleen jonge vogels. Dit najaar was dat niet anders. Van twee gemelde adulte mannen ontbrak enig bewijs. Alle andere exemplaren waren jonge vogels. Eigenlijk is dat in het voorjaar niet anders: dan zijn de tweedejaars in de ruime meerderheid. Onervaren vogels dwalen dus sneller af dan ervaren, volwassen dieren. Omdat ze in de winter veel veren ruien, zien ze er in het voorjaar wel al bijna als adulte vogel uit, dus leeftijdsbepaling is dan niet altijd even makkelijk.
Oorzaken
Waarom er zoveel Roodpootvalken richting Noordwest-Europa vlogen is gissen, maar zeker is dat er langdurig een oostelijke stroming was. Dat heeft de trek naar onze contreien vergemakkelijkt. Of de extreme droogte van de zomer van 2022, die ook in Oost-Europa problematisch was, een rol speelde, is onduidelijk. Ook in andere landen, zoals in Duitsland, Scandinavië en de Baltische Staten waren flinke aantallen roodpootvalken. Opvallend is dat het voorjaar van 2022 voor Nederland juist één van de karigste in jaren was.
Bedreigd
Roodpootvalken zijn koloniebroeders van open gebieden met hier en daar bomen, zoals steppen en extensief cultuurlandschap. Ze broeden van centraal Europa tot in het hart van Azië. Roodpootvalken overwinteren in zuidelijk Afrika. Het is een bedreigde soort (‘kwetsbaar’) die snel in aantal afneemt door habitatverlies, onder andere doordat steppen worden omgezet in landbouwgrond. De geschatte wereldpopulatie is 287.500 – 400.000 vogels (BirdLife International).
