Een monografie schrijven over de houtduif is gedurfd. Die wat plompe duif met kleine kop, kijkt met zijn rare pupilvorm wat dommig uit zijn ogen en is bij weinig mensen geliefd. Toch weet Hay Wijnhoven in dit portret met bijzondere observaties de lezer voor de houtduif te winnen.
Hay Wijnhoven (1958) is bioloog en kunstenaar. Als entomoloog doet hij onderzoek naar hooiwagens. Met zijn achtergrond als kunstenaar maakt hij wetenschappelijke tekeningen. Eerder verschenen van zijn hand De Turkse tortel (2019) en De Merel (2017) in dezelfde serie van Atlas Contact.
Uitzonderlijk
Hay Wijnhoven brengt de lezer op persoonlijke wijze dichter bij de houtduif. Het boek opent met een droom. Daarin vertelt de auteur over hoe hij zich als een vogel voelt, zo gehurkt zittend en met de armen (vleugels) gevouwen.
De auteur kan prachtig observeren en beschrijven. Over het verenkleed schrijft hij: ‘Het kostuum lijkt hem net te strak te zitten, gevouwen vleugels ogen als schoudervullingen … malle details relativeren de ernst dan weer – de houtduif is een body builder met make-up op.’
Hay Wijnhoven houdt ervan spelenderwijs te onderzoeken. Hij beschrijft hoe hij te werk gaat: kijkend, vragen stellend en zoekend naar verklaringen. ‘Wat moet een bosvogel als de houtduif met lichte ogen en witte halsvlekken?’
Houtduiven zijn in veel opzichten anders dan andere vogels. Het broedseizoen is lang, van april tot in oktober. Veel vogels gaan vreemd, maar bij houtduiven lijkt dat niet het geval. Een ander verschil is de rui tijdens het broedseizoen. Ook hier staat Wijnhoven stil bij zijn eigen ervaringen: de jarenlange verzameling van veren mondde uit in een artikel in Limosa. ‘Wat een klerewerk en dat allemaal voor een paar bladzijden tekst en wat grafiekjes. Maar als ik nu een veer op straat vind, vertelt die mij een heel verhaal, eigenhandig bijeengesprokkelde non-fictie.’
Hij beschrijft de verschillende rituelen en geluiden die houtduiven onderling maken maken. Een voorbeeld is de nestgrom, een schorre, zuchtende roep vanaf het nest. Hij beschrijft ook de iriserende halsveren ‘waar partners elkaar uitentreuren kroelen en liefdevol besnavelen’. Of het plotseling kleinmaken van de pupil waardoor het oog fel oplicht om te imponeren. Wijnhoven illustreert dit gedrag met fraaie eigen tekeningen.
Het boek is vloeiend geschreven in een persoonlijke stijl. Als een houtduif bij een potentiële nestplaats in zijn eentje allerlei rituelen bij een mogelijke nestplaats doorloopt die het normaal in het bijzijn van een partner zou, beseft Wijnhoven ‘hoe de vogel zijn allerliefste wens aan het vormgeven was en nadacht.’
Sympathie
De houtduif staat vol met bijzondere beschrijvingen en details. De persoonlijke schrijfstijl brengt je dichtbij het dagelijks leven van de vogel. De beschrijvingen wekken sympathie voor de vaak onbegrepen, of in elk geval onbekende houtduif.
De houtduif is een aanrader. Ik verdenk de schrijver ervan om over iedere vogel een meeslepend portret te kunnen schrijven. Dus vind je het na het lezen van dit boek, net als ik, ook jammer dat dit boek uit is, dan zijn er ook nog De merel en De Turkse tortel in dezelfde serie.
Hay Wijnhoven. De houtduif. Hardcover. 208 pagina’s. Uitgeverij Atlas Contact. € 23,99.
