Fotograaf van de maand Augustus: John Jak
1. Vertel eens iets over jezelf. Wie ben je, waar woon je, wil je iets vertellen over je leeftijd, beroep?
Ik ben John Jak, 62 jaar, en woon sinds 2008 samen met mijn vriendin Marieke en onze twee labradoedels Banjer en Muppy in Krommenie. Daar geniet ik van het prachtige uitzicht over de weilanden van de Krommenieër Woudpolder. Ik werk al vijfentwintig jaar als IT-er bij Forbo-Eurocol.
2. Hoe en waarom ben je in de vogelfotografie verzeild geraakt? Doe je nog aan andere vormen van fotografie? Hoe lang fotografeer je al?
Mijn avontuur in de vogelfotografie begon eigenlijk per ongeluk. Ik wilde mooie foto’s maken van onze honden en kocht mijn eerste camera in februari 2021. Na wat foto’s van de honden wilde ik meer en herinnerde Marieke me aan de lol die ik had met het fotograferen van roofvogels tijdens de vakantie in de Auvergne met de all-in-one camera van mijn jongste zoon. Ik weet nog dat ik baalde van die 200mm zoom terwijl de rode wouwen zo’n beetje bij ons binnen kwamen vliegen.
Met mijn eerste eigen camera ging ik op de fiets de polder in en kwam terug met wat foto’s van smienten, wulpen en kieviten. Ik was verkocht! Sindsdien ging ik vaak op pad, meestal in de buurt, op zoek naar vogels.
Uiteindelijk heb ik geïnvesteerd in een Sony A1 een camera die perfect is voor snelle actiefoto’s, een flinke uitgave, maar ik heb er nooit spijt van gehad.
3. Heb je je ergens in gespecialiseerd? Wat kenmerkt jouw foto’s?
Ik hoop altijd een beetje sfeer te creëren, door wat van de omgeving mee te nemen of door in te zoomen. Het liefst fotografeer ik vogels tegen een rustige achtergrond, het standpunt zo laag mogelijk en wanneer mogelijk, vermijd ik egale luchten. Tenzij het iets extra’s toevoegt, zoals bij een visarend met een bijzondere Atlantic spadevis (lijkt op een maanvis). Zoek hiervoor op mijn insta: john_jak_
Over de vraag wat mij onderscheidt? Ik heb werkelijk geen idee! Ik heb wel eens de neiging om iets uit te snijden omdat ik een detail in de foto mooier vind dan de gehele foto. Een voorbeeld hiervan is een foto van een visarend met een “stil schreeuwende vis” in zijn klauwen. Ingezoomd deed hij mij denken aan het schilderij “De Schreeuw” van Edvard Munch. Toen ik het terugzag, voelde ik zelfs wat medelijden met een vis omdat het leek alsof ie wanhopig mij om hulp vroeg. Antropomorfisme zei iemand toen ik de foto op Facebook publiceerde en ging vervolgens heel serieus in op mijn ‘vis schreeuwt om hulp’ bijschrift, want vissen tonen geen emotie. Glad I’m not a fish, zegt de bekende visarendfotograaf Mark Smith altijd. Dat klopte daar wel.
4. Hoe werk je meestal? Vanuit de auto? Vanuit een schuilhut? Wandelend?
Vanuit een auto werken heeft absoluut niet mijn voorkeur, tenzij de situatie zo is dat het niet anders kan, zoals op sommige plekken bij de velduil. Schuilhutten vind ik af en toe wel leuk om te doen, vooral de hutten van de weidevogels en steltlopers als HBN10 en Gruttoland, maar er gaat toch niets boven het zelf ontdekken en tegenkomen van leuke soorten. Wandelen in een natuurgebied vind ik verreweg het leukste. Het onverwachte en met iets heel anders terugkomen dan waarvoor je wegging.
5. Hoe probeer je verstoring van de natuur te voorkomen?
Ik ben mij altijd bewust dat ik te gast ben en dat de vogels de bewoners zijn. Ik moet mij zo goed mogelijk gedragen in hun habitat. Ik beweeg me het liefst zo onopvallend mogelijk in kleding die past bij de omgeving en probeer zo weinig mogelijk aandacht te trekken. Soms wacht ik gewoon, half verscholen of zittend, totdat ze mij zien als een rustig individu dat het niet op hen voorzien heeft. In Frankrijk maak ik wel eens gebruik van mijn schuiltent en ik heb kort geleden een cape gekocht die ik ook hoop in te kunnen zetten om dichterbij te kunnen komen.
6. Wat zijn je favoriete gebieden of landen?
Binnen ons land heb je verschillende biotopen en allemaal hebben ze wel iets moois te bieden. Helaas merk ik dat het de laatste jaren stukken minder is geworden in de weilanden voor mijn woning. Vroeger zag ik nog markeerpaaltjes geplaatst worden door het Noord-Hollands landschap daar waar nesten waren, maar de grutto’s zijn al verdwenen en waar de kieviten in baltsvlucht regelmatig actief waren, gebeurt het nu sporadisch. Ik fietste vaker even in de avond rond in de polder en ik had altijd wel een aantal leuke foto’s, maar twee weken terug had ik mijn toestel niet eens uit mijn fietstas gehaald. Daar schrok ik wel van. Dit had vast ook met de lange droogte te maken.
Ik maak soms uitstapjes in de buurt naar Uitgeest bij het Uitgeestermeer, de Volgermeerpolder bij Broek op Langedijk en ga ook nog wel eens naar de Oostvaardersplassen. Een of twee keer per jaar doe ik met Marieke, haar familie en de hondjes een weekendje Texel, onder andere in de vogeltrektijd in het najaar. Dat vind ik echt geweldig. Meestal trek ik daar dan een gedeelte van de dag alleen een gebied in op zoek naar strandleeuweriken of sneeuwgorzen; ik hoop altijd een eider te kunnen vastleggen.
In de zomer zijn we de afgelopen vijf jaar vier keer naar Frankrijk gegaan, meestal naar de Auvergne. We huren dan drie natuurhuisjes en verhuizen elke week. We verblijven in de middle of nowhere. Een van die huisjes staat op een enorm landgoed, helemaal voor ons alleen en omheind voor de honden, met een bos en drie meren. Twee jaar geleden zaten we daar ook. In dat huisje wonen vleermuizen. Ik wist niet wat ik zag: zittend op een vlondertje aan een meer bij schemerlicht, tientallen vleermuizen die tussen de planken vandaan kwamen en wegvlogen om te jagen. Aan vogels geen gebrek daar. Ik heb sperwers, rode en zwarte wouwen, wespendieven, slangenarenden en klauwieren gezien. Soms pak ik mijn kleine lens of macro want er huizen daar veel insecten, hoewel het fotograferen van insecten niet mijn voorkeur heeft. Er gaat niets boven vogels. Ik hoop de komende zomer weer op een leuke tijd daar, maar ik denk dat Marieke mij wel een klein beetje terug gaat fluiten want dit is onze vakantie, zegt ze dan!
Dus doe ik tegenwoordig fotovakanties, met vrienden of georganiseerd. Dit jaar ben ik naar Gambia geweest met twee fotomaten en dat was echt geweldig. Die Afrikaanse cultuur, de vrolijke mensen die je graag aanspreken, de gidsen en natuurlijk de verscheidenheid aan vogelsoorten en hoe de gidsen hun best doen die je te laten zien, was top. Ook ben ik met een georganiseerde reis naar Slovenië geweest, wat qua natuur ook een geweldig land is. In september ga ik nog een week naar Spanje voor de lynxen en de roofvogels.
Het meest gedenkwaardig vond ik toch wel de reis naar Florida in 2024 met als hoofdthema de visarend. We hebben onder begeleiding van een gids mogen waarnemen hoe de Amerikaanse zeearenden de prooien probeerden af te pakken van de visarenden boven immense meren. Die zeearenden spieden in de toppen van de hoge bomen het hele meer af, wachtend op een visarend die succes heeft. Daarna gaan wij in een speedboot met 70 km/u stuiterend over het water naar de actie toe of achter de actie aan en proberen daar foto’s van te maken. Het was bizar en vervreemdend zulke grote meren met alleen maar ons bootje, maar ook een avontuur. Uiteindelijk is het mij gelukt om er wat platen van te maken, maar dat waren zeker niet de mooiste. Ik had pech dat mijn nieuwe 300mm lens defect was vanaf het moment dat ik hem kreeg en dat was een paar dagen voor de reis. Mijn camera bevroor steeds. Van de gids, die handelde in lenzen, mocht ik zijn 400mm f2.8 lenen. Die vond ik eigenlijk iets te log voor die snelle actie op de boot en bovendien had ik er een teleconverter op toen ze ineens dichtbij kwamen. Op dat moment speelde het teveel aan mm’s mij parten. Geen ramp natuurlijk. Ik heb op andere momenten wel heel leuke foto’s kunnen maken waaronder deze Amerikaanse zeearend en de gestreepte bosuil.
7. Wat zou je nog graag willen doen op vogelfotografie-gebied? Welke foto wil je nog maken?
Vorig jaar ging ik met een groepsreis een week naar Schotland om papegaaiduikers te fotograferen. Er was ook een uitstapje gepland om zeearenden vanuit een boot te fotograferen, wat me geweldig leek. Ik zag het al voor me: mijn 70-200 lens en zeearenden laag boven het water met Schotse kliffen op de achtergrond. Dat soort foto’s had ik ergens zien voorbij komen en zo’n eigen werk had ik graag aan de wand gehangen. Helaas ging dit door een boekingsfout niet door en kon het niet meer ingepland worden. In plaats daarvan kregen we een extra dag met de papegaaiduikers. Dat was leuk, maar niet hetzelfde.
8. Heb je nog een leuk verhaal over je fotografie-avonturen?
Dit jaar was ik met een fotomaat in Gambia en we besloten om niet met een gids mee te gaan, maar gewoon in de buurt wat te zoeken. Tijdens onze wandeltocht zagen we al wat roofvogels zoals gieren en geelsnavelwouwen vliegen. We liepen richting rijstvelden die voor een groot deel onder water stonden, met smalle richels van aarde en klei. Op een van die richels liep een varken. Ik zei tegen mijn maat: “Kom op, we volgen dat varken, dan houden we onze voeten droog.” Dat deden we, en uiteindelijk leidde het varken ons naar een plek bij een boom waarin, we hebben ze geteld, zestien geelsnavelwouwen zaten. Onder een nabijgelegen boom konden we ze heerlijk observeren en fotograferen van redelijk dichtbij. Later verscheen daar nog een aantal kapgieren en heilige en zwarte ibissen en fluiteenden. Voor de Gambianen waarschijnlijk niet zo bijzonder, maar wij vermaakten ons daar kostelijk. Twee uurtjes later heb ik nog een foto gemaakt van datzelfde varken met een eigenwijs kijkende Piapiac op zijn rug.
9. Welke rol speelt Birdpix voor jou als fotograaf?
Birdpix heeft me verder ontwikkeld in het kritisch kijken. In het begin dacht ik echt: “Wat is dit voor een club?” 😊 Weer een foto, waar ik zo trots op was, die naar het verbeteralbum werd geloodst en soms na de verbetering nogmaals. Ik was natuurlijk Facebook gewend waar ze alles mooi vinden. Later dacht ik: “Ik moet hier lering uit trekken.” Ik ben toen regelmatig in het verbeteralbum gaan kijken en probeerde mijzelf te verplaatsen in de huid van de beoordelaar, om te kijken of ik dezelfde verbeterpunten zou opmerken. Dat heeft ertoe geleid, denk ik, dat ik nu anders naar foto’s kijk. Ik denk wel dat ik het leuker zou vinden als, net als bij de maandopdracht, de maker van de foto pas na een week bekend zou worden gemaakt. Ik geloof dat de feedback en het geven van nominaties dan objectiever zou zijn.
10. Wat zijn jouw tips voor andere vogelfotografen?
Mijn tip zou zijn: ga er altijd van uit dat je je mooiste foto nog gaat maken en heb geduld en geniet van de mooie momenten. Verder denk ik dat veel kijken naar foto’s van anderen en het lezen, geven en leren van feedback je ook verder helpt. Ik denk dat het ook belangrijk is om kritisch te zijn naar jezelf en alleen die foto’s te publiceren waar je echt achter staat.
Soms moet je creatieve oplossingen bedenken. Laatst was ik bij de zwarte sternen met jongen. Twee jonge jongens lagen uren naast me op hun buik. Als ik dat doe, kom ik niet meer overeind. Ik had een tafelstatiefje meegenomen met balhoofd en heb die op de grond gezet tussen mijn benen en mijn klapscherm uitgeklapt, maar door de zon en invallend licht kon ik het niet goed zien. Toen heb ik via Bluetooth mijn camera verbonden met mijn telefoon, waardoor ik het door mijn telefoonscherm kon bekijken. Op die manier kon ik het vlotje met de vogels goed vinden en richten op zo’n jong. Dat leverde toch wat geslaagde foto’s op vanaf een heel laag standpunt, zonder lichamelijke klachten. Maar oké, dat moet je camera natuurlijk wel technisch ondersteunen.
11. Wat vind je je beste foto, en vertel er eens iets over? Hoe en wanneer heb je hem gemaakt?
Dat is een lastige vraag, sommige momenten blijven me bij omdat het voor mij een bijzondere foto heeft opgeleverd. Bijvoorbeeld een foto die ik op Texel maakte. Ik was op zoek naar sneeuwgorzen, maar wist niet precies waar ik moest zoeken. Ik had een vermoeden en besloot die kant op te gaan. Onderweg zag ik een paar fotografen vanaf de kustlijn mijn richting op lopen. Ik vroeg hen of ze sneeuwgorzen hadden gezien. “Ja, ongeveer een uur geleden”, antwoordden ze. Ik vroeg waar en ze wezen naar de duinen, “daar aan de rand” .
Ik liep terug en ging even in het zand zitten. Plots hoorde ik gefluit boven me. Ik keek omhoog, zag iets landen en kreeg het net op tijd in beeld om een paar foto’s te maken. Het bewoog snel over het zand, recht voor me langs, en ik kon het goed vastleggen. Pas toen zag ik dat het een strandleeuwerik was. Toen ik de foto’s terugkeek, zag ik de strandleeuwerik met beide pootjes net boven het zand zweven. Dat vond ik geweldig. Ik moest de foto wel flink croppen, maar het blijft een van mijn favoriete momenten. Ik was daar helemaal alleen en toen kwamen die sneeuwgorzen daarna ook nog.
Een ander bijzonder moment beleefde ik toen ik een hele middag aan een vennetje zat voor wat actiefoto’s van zwaluwen. Het was in de Volgermeerpolder. Ineens kreeg ik een gierzwaluw in het vizier en zag op de achtergrond tijdens het schieten een man door het beeld lopen. Het resultaat pakte achteraf geweldig uit. Hoe vaak krijg je die nou gelijktijdig in beeld?
Eindelijk heb ik dit jaar voor het eerst de geoorde fuut vastgelegd. Hij stond al lang op mijn wensenlijst. Ik was erg blij dat ik hem eindelijk had gefotografeerd.
14. Wie wil je benoemen tot fotograaf van de komende maand, en waarom?
Ik hoop dat ik Sieb kan strikken. Sieb is letterlijk en figuurlijk een icoon, maar tegelijkertijd een begrip op Birdpix. Letterlijk omdat zijn profielfoto een icoon is, een leeg silhouet dus 😊 Ik vind zijn foto’s creatief en kunstzinnig. Soms moet je er langer naar kijken om te zien hoe het zit. Zijn positieve en creatieve, vaak poëtische feedback is leuk om te lezen. Dus niet alleen zijn platen zijn kunst maar ook zijn woorden. Dat leidt vast tot een mooi verhaal!
Nou Sieb, hopelijk wat meer over jou in het volgende interview.