Onderdeel van Pixfactory

Op werkdagen voor 15.00 besteld, morgen in huis

Boekrecensie: Vogels van Europa

Download GRATIS het ebook '14 tips om meer te genieten van vogels' en ontvang onze 2 wekelijkse nieuwsbrief met de meest recente artikelen op vogelskijken.nl

 

‘Wéér een vogelfotogids?’ dacht ik toen ik de aankondiging zag van Vogels van Europa. ‘Wat zou die kunnen toevoegen aan het pas verschenen tweedelige Handboek Europese vogels?’ 

Foto’s versus tekeningen

De verschijning van beide boekwerken zo kort na elkaar is een trendbreuk. Veldgidsen op basis van foto’s zijn nooit populair geweest bij gevorderde vogelaars. Vaak wordt per soort maar één foto getoond, en dat is vrijwel altijd het mannetje in broedkleed. Het winterkleed en de kleden van vrouwtjes, laat staan juvenielen ontbreken meestal. Voor het serieuzere determinatiewerk zijn fotoboeken dus niet zo geschikt. Maar ook menig beginner is snel teleurgesteld met een fotogids, simpelweg omdat de vogel die je zojuist zag er niet in stond. 

Tekeningen hebben bepaalde voordelen boven foto’s. Je kunt vogels in elke gewenste houding weergeven en eventueel ontbrekende details aanvullen. De klassieker was lange tijd Petersons vogelgids van alle Europese vogels, en telkens kwam er weer een nóg betere:  de ‘Bruun’, de Heinzel, de ‘Lajo’ en de huidige standaard: de ANWB Vogelgids van Europa

Dat er nu twee monumentale fotogidsen kort achter elkaar zijn verschenen heeft natuurlijk alles te maken met de populariteit van fotografie. Professionele fotoapparatuur wordt steeds betaalbaarder. Het aantal fotografen en dus ook het aantal vogelfoto’s is werkelijk geëxplodeerd, zodanig dat ik soms de indruk krijg dat elke vogel die er rondvliegt wel eens een keer is gefotografeerd. 

Meenemen of thuislaten?

Het Handboek Europese Vogels dat juni 2022 verscheen was een gamechanger. In een volgend artikel zal ik nader ingaan op dit tweedelige handboek. De nieuwe ‘Hume’ is anders: duidelijk bedoeld als veldgids. Met 640 pagina’s en 1,3 kilo is die nog net in de rugzak of in de auto mee te nemen. De ingenaaide katernen en de stevige, maar slappe kaft zorgen dat het boek niet na een tijd uit elkaar valt.  

Alle vogels staan, net als in getekende gidsen, in dezelfde pose naast elkaar, zodat je goed kunt vergelijken. De Hume heeft daarnaast verspreidingskaarten, overzichtspagina’s met vliegbeelden (meeuwen), van rustende of zwemmende vogels (eenden, alken), of van alleen de kopjes (gorzen, kwikstaarten). Bij de tapuiten zijn tekeningen van alle staarten opgenomen, wat bij deze familie onderscheidend is.

Fragment uit de inleiding.

Hacks en handigheidjes

Het zit verder vol determinatie-hacks. Een oog-symbooltje wijst je op de gelijkende soorten. Daarnaast zijn er nog allerlei vergelijkingstabellen waarin de kenmerken van een familie letterlijk op een rijtje staan. Kleedbeschrijvingen, maten en gewichten en biotoopkenmerken staan in overzichtelijke tekstblokjes. Indrukwekkend vind ik ook de overzichten van de ruipatronen van de zangvogels (in de inleiding) en meeuwen (bij de familie). Door de ongelofelijke hoeveelheid informatie wordt de lay-out af en toe wel wat aan de drukke kant. Je begrijpt dat er daardoor geen ruimte was voor de Engelse naam. Ook de geluiden van de vogels moeten het doen met een karige beschrijving. Begrijpelijk, in een fotogids, maar ook wel jammer want geluid is in het veld soms het enige zekere onderscheidende kenmerk.

De ruim 4700 foto’s zijn zonder uitzondering van topkwaliteit. Dat komt ook door de medewerking van de beeldbank Agami Photo Agency, die de foto’s ter beschikking stelde aan de Engelse uitgever. Agami-directeur Marc Guyt heeft bovendien nog ontbrekende foto’s via zijn contacten opgesnord en in enkele gevallen alsnog zelf gemaakt (bewonder de schitterende foto’s van de beide zandhoenders). Met name van juveniele en onvolwassen vogels zijn niet veel foto’s. Veel fotografen focussen op de uitgekleurde mannetjes en de andere blijven dan onvindbaar in het archief.

Vliegbeelden van steltlopers.

Compleet

Het boek is compleet en behandelt alle 928 soorten die ooit in Europa zijn aangetroffen. Die 928e was de waterroodstaart, waarvan, een paar dagen voordat het boek in druk ging, bekend werd dat er een waarneming was in Oekraïne, juist binnen de geografische begrenzing van het boek. Op het nippertje kon deze nog worden ingevlogen in de gids. Alle dwaalgasten staan in een aparte bijlage achteraan, om het overzichtelijk te houden.  Ook (bijna) alle ondersoorten zijn met een foto vertegenwoordigd en waar relevant ook alle kleden: broedend, niet-broedend, juveniel, 1e winter, 1e zomer enzovoort.

Het bleek niet altijd makkelijk om die ene foto te vinden die alle kenmerken toont en ook nog eens in de juiste houding. Zo staat er bij de Spaanse keizerarend ‘witte voorvleugelbaan bij veel individuen meer opvallend’. Daarvoor moeten we dan weer kijken in bijvoorbeeld de ANWB gids, waar die kenmerken beter zichtbaar zijn. Aan de andere kant geven juist dit soort foto’s de realiteit beter weer. De ‘gemiddelde vogel’ bestaat niet; er is altijd variatie langs een continuüm. In deze uitgave zijn ook enkele taxonomische actualiseringen opgenomen. Zo zijn veel sylvia’s nu ondergebracht in het geslacht curruca

Keizerarend en Spaanse keizerarend vergeleken.

Vogels van Europa is een vertaling, en deels ook bewerking van Europe’s Birds, uit 2021. De hoofdauteur, Rob Hume, heeft meer dan dertig vogelboeken op zijn naam. De mede-auteurs zijn Robert Still, Andy Swash en Hugh Herrop. Het boek is gelijktijdig in 16 talen uitgekomen. Omdat de Nederlandse taal vaak meer ruimte nodig heeft dan de Engelse tekst, heeft vertaler Ger Meesters weer een huzarenstukje geleverd om alles passend te maken. Gelukkig staan alle afkortingen op een handige flap aan het begin van het boek, en de vogelfamilies op de achterflap. De eindredactie was in handen van Arnold Meijer. 

Doelgroep

Is de Hume geschikt voor de beginnende vogelaar? Ja en nee. Nee, omdat het boek breed en diep gaat. Heerlijk voor soortenjagers. Maar de beginner zal al snel verdwalen in de 928 soorten en heeft ook geen boodschap aan bijvoorbeeld de vijf afgebeelde ondersoorten van de winterkoning. Maar aan de andere kant… ik ben zelf ook ooit begonnen met vogelen en het gebeurde me regelmatig dat ik een vogel die ik zag, niet kon terugvinden in mijn boek. Als beginner ben je dan onzeker. Heb ik niet goed gedetermineerd of is het boek incompleet? Ook voor veel beginnende vogelfotografen zal de gids welkom zijn. Zij schieten gewoonlijk alles wat voor de lens komt, zonder de vogel te herkennen. Die willen ’s avonds hun eigen foto vergelijken met een van de vele foto’s in het boek. Gezien de compleetheid van het boek kan dat niet missen. Alleen de 929e zou er nog niet kunnen in staan…

De slotsom: met de ‘Hume ‘is een nieuwe standaard neergezet in een vogelfotoveldgids die nog nèt in de rugzak mee te nemen is.

De omslag van het boek ‘Vogels van Europa’.

Rob Hume, Robert Still, Andy Swash en Hugh Harrop. Vogels van Europa. De meest complete fotogids. Noordboek Natuur, 2023. ISBN 978 90 561 5947 4. 640 pagina’s. € 39,90.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Reageer op dit artikel

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze artikelen vind je vast ook interessant: