Op zaterdag 13 mei hebben Jelle Aalders, Tim de Boer, Guus Jenniskens en Jorrit Vlot een poging gedaan om het Bigday Gelderland record te verbreken. Na een succesvolle ‘regio Arkemheen Bigday’ vorig jaar door Guus, Jelle en Jorrit ontstond het plan om het wat groter aan te pakken. Het bestaande record van 150 vogelsoorten was in handen van o.a. Guus en Jelle uit 2018 een zogenaamde ‘regio Arnhem Bigday’. Met een specifieke voorbereiding op de hele provincie Gelderland zou het moeten lukken om dit record te verbreken. Tim de Boer werd erbij gevraagd, ook een fanatieke regio vogelaar en actief in een andere hoek van Gelderland. In dit artikel lees je het verslag van deze dag.
Een goede voorbereiding is het halve werk
Afgelopen winter zijn we gestart met de voorbereidingen. Als eerste zijn we een avondje samen gaan zitten om een eerste opzet van de route te maken en locaties van vogelsoorten op kaart te zetten. In de maanden voorafgaand aan de Bigday werd nauwgezet alle waarnemingen gevolgd en lokale vogelaars geïnformeerd. In de laatste weken en dagen werden de belangrijke gebieden en soorten ter plekke verkent door eenieder van ons.
Verslag van de bigday – nachtelijke uren
Vrijdag 12 mei – het is bijna zo ver, iedereen heeft er ongelofelijk veel zin in de eeuwige vraag die we ons stellen: ‘is onze voorbereiding en route goed genoeg om het record te verbreken?’ We starten de avond om 22:00 op een carpoolplaats in Barneveld en halen nog even wat bij de gele M voordat we op pad gaan. We starten zo ver mogelijk oostelijk in de provincie zodat we de grootste afstand in de auto in het donker kunnen afleggen. Zo staan we om 23:30 in het Wooldse Veen bij Winterswijk om de eerste nachtsoorten te scoren die we uiteraard pas vanaf 00:00 kunnen tellen. Het is een prachtige bijna windstille avond en omringd door glimwormen is een roepende bosuil de aftrap van deze lange dag. Ook vliegt er vrijwel direct een roepende nachtzwaluw rond. Houtsnip, watersnip en kwartel lieten zich helaas niet horen en later bleek dat we deze soorten de gehele eerste nacht niet gingen zien.
- Bosuil
- Blauwborst
- Waterral
- Sprinkhaanzanger
- Meerkoet
- Nachtzwaluw
- Grauwe Gans
- Wilde Eend
- Dodaars
Onderweg naar het volgende gebied maken we wat stops voor uilen en kunnen verrassend genoeg al een zingende boomleeuwerik bijschrijven. Even later begint er een kerkuil te schreeuwen.
- Boomleeuwerik
- Houtduif
- Kerkuil
Eén van de redenen om bij Winterswijk te beginnen is de bekende oehoe. Om er van te genieten kun je beter overdag gaan, maar door de meegebrachte nachtkijkers waren toch prima 3 pluizenbollen op de wand van de groeve zichtbaar!
- Oehoe
Steenuil bleek ook niet al te moeilijk in deze omgeving, uiteindelijk hebben we er heel wat gehoord.
- Steenuil
- Kievit
De volgende stop bij een veengebied was een beetje een gok. Hier lopen overdag wel eens kraanvogels en we hoopten ze met de nachtkijker te kunnen zien. Dit hebben we echter niet voorbereid, dus of het lukt is maar de vraag. We proberen het op diverse plekken maar het is bijzonder stil, ook met andere vogels. Op de laatste plek staat echter een kraanvogel te slapen in een plasje, wat een geluk! Ook vliegt hier een ransuil rond en zien we wat slapende vogels in de nachtkijker.
- Kraanvogel
- Ransuil
- Gekraagde Roodstaart
- Blauwe Reiger
- Roodborst
Met een hele goede start en daarmee hoge motivatie koersen we naar het westen, tijd om wat moerasvogels te gaan proberen op diverse plekken in de Rijnstrangen. Dit scheelt allemaal weer zoeken midden op de dag. Vrijwel alle soorten werken snel en goed mee. We horen vanuit een rijdende auto een nachtegaal zingen en bij het uitstappen krast er vrijwel direct een grote karekiet. Ook horen we rond deze plek meerdere roerdompen.
- Grote Karekiet
- Nachtegaal
- Cetti’s Zanger
- Rietzanger
- Roerdomp
- Kleine Karekiet
- Waterhoen
- Ooievaar
- Bosrietzanger
- Fuut
Ondertussen begint het al een klein beetje licht te worden, het duurt niet lang meer voordat alles begint te zingen en we in korte tijd heel veel soorten kunnen bijschrijven. Rond dit tijdstip wil je het liefst in een bos lopen, overdag zijn dit vaak soorten die zich wat moeilijker laten horen. Onderweg naar het Deelerwoud stoppen we op een niet nader te noemen plek voor een zeearend die rustig ontwaakt op z’n nest.
- Zeearend
- Tureluur
- Koekoek
- Zanglijster
- Merel
Onderweg naar het bos maken we enkele korte stops die erg productief blijken te zijn. Een mooie bonus is een rondscharrelende das. Eindelijk is het nu zo licht dat we de nachtkijkers kunnen opbergen en we hangen de verrekijkers om onze nek.
- Veldleeuwerik
- Zwartkop
- Koolmees
- Graspieper
- Roodborsttapuit
- Fitis
- Pimpelmees
- Grasmus
- Buizerd
- Geelgors
- Kuifmees
- Vink
- Tjiftjaf
- Fluiter
- Boompieper
- Goudhaan
- Zwarte Specht
- Boomkruiper
De ochtend breekt aan
In het Deelerwoud hopen we een grote slag te slaan zodat we de rest van de dag het bos niet meer in hoeven. We hebben hier veel profijt van onze meegebrachte fietsen, zo kunnen we sneller door diverse types bos fietsen. Vrijwel alles lukt behoorlijk snel, alleen goudvink en de groene en middelste en kleine bonte spechten laten het echter nog afweten… We zien gelukkig wel wat tapuiten, niet de makkelijkste soort meer half mei, en de draaihals zit lekker te genieten van de zon in z’n nestholte. Ook vliegen er 2 staartmezen over het pad. Mooi op tijd, dit kan namelijk zomaar een hele lastige Bigday soort zijn!
- Grauwe Vliegenvanger
- Bonte Vliegenvanger
- Grote Bonte Specht
- Appelvink
- Gaai
- Grote Lijster
- Spreeuw
- Boomklever
- Fluiter
- Vuurgoudhaan
- Zwarte Mees
- Winterkoning
- Glanskop
- Torenvalk
- Tapuit
- Staartmees
- Witte Kwikstaart
- Kauw
- Boerenzwaluw
- Zwarte Kraai
- Draaihals
We werpen nog een blik over vliegveld Deelen om de eerder gemelde grauwe kiekendief te vinden. Dit lukt niet en levert geen grote verrassingen op.
- Holenduif
- Putter
- Kneu
- Turkse Tortel
- Huismus
Onderweg naar het Rozendaalse Bos maken we een korte stop langs de hei waar grauwe klauwieren broeden. Dat lukt direct heel makkelijk, maar liefst 3 vogels zijn gelukkig op tijd wakker en zitten al bovenin de meidoorns in het zonnetje.
- Grauwe Klauwier
- Braamsluiper
- Kleine Mantelmeeuw
Het Rozendaalse Bos hebben we vooral in de planning opgenomen omdat dit de enige plek op de route is voor kortsnavelboomkruiper en grote gele kwikstaart. Ook hopen we hier op wat bossoorten die nog niet in het Deelerwoud zijn gelukt. Grote gele kwikstaart vliegt direct een rondje boven ons als we de auto uitstappen, dat begint goed! Eenmaal in het bos roepen er direct meerdere middelste bonte spechten, ook een soort waar we dachten moeite mee te gaan hebben! Door de dag heen blijkt deze soort zelfs bijzonder makkelijk met heel wat waarnemingen. Wat dieper in het bos beginnen we echter wat zenuwachtig te worden, de kortsnavelboomkruipers hebben er geen zin in. We worden allemaal wat stil en willen hier vooral niet te veel tijd besteden, maar weggaan zonder deze soort is eigenlijk ook geen optie. Na een heel lang half uur begint er gelukkig toch één te zingen!
- Grote Gele Kwikstaart
- Kuifeend
- Heggenmus
- Kortsnavelboomkruiper
- Gierzwaluw
- Middelste Bonte Specht
Tot op de laatste dag hebben we onze route gefinetuned en zo kwam het dat we op het laatste moment besloten toch naar oost-Gelderland te rijden. Deze omgeving veruit de beste in Gelderland voor wielewaal en hier zwom al weken de enige geoorde fuut van de provincie. Bij het voorbereiden van Hekenbroek zongen er direct twee wielewalen bij het uitstappen van de auto, vandaag natuurlijk niet. We lopen een flinke ronde maar het blijft stil, al zitten hier wel weer meerdere mibo’s. Bij de back-up plek voor deze soort is het gelukkig wel direct raak!
- Aalscholver
- Boomvalk
- Knobbelzwaan
- Roek
- Wielewaal
- Huiszwaluw
Bij Netterden gaan we op zoek naar de geoorde fuut die hier al een hele tijd rondzwemt. Hoe hard we ook zoeken, vandaag zit ie niet op de plas. Tegenvaller! Wel zien we eindelijk (10:30) allemaal een ekster, grappig dat het best een tijd kan duren voor je zulke algemene soorten tegenkomt. Ook zien we een sperwer, altijd een lastige op een Bigday, en zien we onze enige stormmeeuw van de dag.
- Ekster
- Gele Kwikstaart
- Sperwer
- Brandgans
- Stormmeeuw
- Bergeend
- Oeverzwaluw
- Scholekster
- Groenling
- Visdief
- Raaf
We rijden vanaf hier dieper de Achterhoek in wat een goede keus blijkt te zijn. In korte tijd zien we zowel twee rode- én twee zwarte wouwen! Als kers op de taart zien we ook nog een overtrekkende wespendief en zingt er bij een boerderij een zwarte roodstaart.
- Zwarte Wouw
- Rode Wouw
- Wespendief
- Zwarte Roodstaart
- Grutto
Middag: vechten tegen vermoeidheid
Voor de laatste rietvogels, eenden en steltlopers brengen we ook overdag nog een bezoekje aan verschillende gebieden in de Rijnstrangen. Inmiddels is de temperatuur aardig opgelopen en begint de vermoeidheid aardig toe te slaan. Gelukkig hebben we net een paar mooie mazzeltjes gehad en is de motivatie nog hoog. We starten bij het trekpontje bij Aerdt waar we vrijwel direct een baardman horen. Op de plas zwemmen diverse eenden die we kunnen bijschrijven, vliegt de eerste zwarte stern rond en besluit de slapende meeuw gelukkig even een rondje te vliegen. Geelpootmeeuw!
- Rietgors
- Baardman
- Slobeend
- Tafeleend
- Kokmeeuw
- Zwarte Stern
- Krakeend
- Grote Zilverreiger
- Bruine Kiekendief
- Geelpootmeeuw
We vervolgen onze route door de Rijnstrangen en stoppen we bij een bekende buidelmees, wederom een mooie bonus! Ook de overzomerende kolganzen zitten keurig in hun weiland. Van Jillis Roos krijgen we een tip over een matkop die hij die ochtend had tijdens een excursie. Een stukje lopen, dus we twijfelen even of we er voor moeten gaan midden op de dag. Gelukkig wel gedaan, na heel even wachten begint de matkop te zingen op de aangegeven plek, super!
- Buidelmees
- Kolgans
- Tuinfluiter
- Matkop
- Ringmus
Bij de Rijnstrangen zit alles even mee, ondanks de warmte. We moeten even wachten tot de grauwe gors begint met zingen maar vinden wel onze eerste zomertaling en enige wintertaling. Opeens roept Jelle: Velduil! Wat een heerlijke bonus! Geen vaste prik in Gelderland en voor een nieuw record moet je het natuurlijk van dit soort waarnemingen hebben. Ook de grauwe gors begint te zingen bovenin een meidoorn. De hele dag staat al in het zo snel mogelijk zien of horen van soorten, maar hier pakken we toch even wat langer een genietmomentje.
- Zomertaling
- Wintertaling
- Velduil
- Lepelaar
- Zilvermeeuw
- Grauwe Gors
- Kleine Plevier
Onderweg naar park Lingezegen maken we nog een korte stop bij de Hondsbroekse Pleij, hier zat eerder deze week nog een casarca. Die zit er helaas niet meer, wel vliegt er een witgat rond en zien we de eerste oeverlopers. Bij de energiecentrale van Duiven broed al jaren een slechtvalk, het lukte vanochtend niet om deze te zien maar nu vliegt de vogel gelukkig wel rond.
- Witgat
- Oeverloper
- Slechtvalk
Bij Lingezegen voelt het alsof het grote sprokkelen begint. Zat afgelopen uren alles mee, hier lukt het even wat minder. De kleine zilverreiger die hier al weken rondhangt krijgen we niet te zien, terwijl een Bigday team van regio Arnhem de vogel een kwartier voor ons nog in beeld had. Gelukkig komen we tijdens het zoeken wel een ijsvogel tegen en hoeven we niet helemaal naar de hut te lopen/fietsen om de aanwezige zwartkopmeeuw te zien, hij is net zichtbaar vanaf de weg. De toendrarietgans hier vlakbij is ook in geen velden of wegen te bekennen. Ook hier weer dikke pech, het andere Gelderland Bigday team ziet de vogel een half uurtje later wel, liep toch waarschijnlijk net even in een kuiltje…
- Kluut
- Zwarte Ruiter
- IJsvogel
- Snor
- Bosruiter
Op naar het Binnenveld bij Wageningen! Dit ligt er momenteel fantastisch bij voor stelten, al liggen de beste gebieden helaas (voor ons) net aan de verkeerde kant van het fietspad in Utrecht. Wel is dit onze beste kans op patrijs, een soort die bij een voorbereidingsrondje bijzonder makkelijk lukte. Op een warme middag blijft dit toch wat lastiger en helaas vinden we niets. We missen nog groene specht en na een tip zien we met enige moeite ook de groene specht. Het is inmiddels middag en de tijd begint te dringen voor enkele soorten die nog ontbreken. Zo missen we nog een spotvogel op de lijst. Een snelle blik op waarneming.nl geeft een waarneming in de buurt, een korte stop met de raampjes open levert gelukkig direct een zingende vogel op.
- Groene Specht
- Spotvogel
Polder Arkemheen mag niet ontbreken tijdens zo’n dag, altijd een goede plek voor steltlopers en wat late overzomerende eenden. Helaas zaten er maar weinig echt leuke stelten afgelopen week maar de wat algemenere soorten werken gelukkig goed mee. De eerder gemelde temmincks strandlopers laten zich helaas niet zien.
- Groenpootruiter
- Kemphaan
- Krooneend
- Bontbekplevier
- Pontische Meeuw
- Smient
De avond breekt aan, gaat het lukken?
Inmiddels is het 18:00 geweest en zitten we bijna op het oude record van 150 soorten met nog wat relatief makkelijke soorten te gaan. Met nog bijna vier uur daglicht hebben we uiteraard goede hoop, maar er moeten nog wel heel wat kilometers gemaakt worden dwars de Veluwe over. We gaan eerst naar een Roodhalsfuut langs de randmeren die bij de voorbereiding goed meewerkte. Hij laat zich vaak niet zien maar is wel bijzonder vocaal. Dat merken we, we hoeven niet lang te wachten of we horen de vogel al ‘zingen’ uit het riet.
- Wulp
- Roodhalsfuut
Het record is alvast geëvenaard, nu verder uitbouwen! Op naar het Heerderstrand waar afgelopen week nog een late brilduiker zwom. Eenmaal aangekomen zien we de vogel niet direct maar door voorbereidend werk van Tim weet hij dat de eenden ook nog in een andere hoek van de plas kunnen zwemmen. Ja, hoor daar zwemt de record verbrekende soort.
- Brilduiker
Waren steltkluten afgelopen weken erg makkelijk in Gelderland en op meerdere plekken aanwezig, deze dag zitten ze alleen nog maar bij de Empense en Tondense Heide. Hier hebben we weer groot voordeel van onze fiets want ze zitten best ver het gebied in. We zoeken op waarneming.nl nog snel wat plekken van kleine bonte specht en goudvink, die missen namelijk nog op de lijst. Kleine bonte specht is hier wel heel makkelijk, voordat we de juiste plek bereiken roept er al een vogel. De steltkluut loopt gelukkig ook in z’n plasje en we genieten van een prachtige zonnige avond.
- Kleine Bonte Specht
- Steltkluut
We willen de avond afsluiten in het Binnenveld voor onder andere kwartel, watersnip en porseleinhoen maar we missen ook nog houtsnip op de lijst, die hebben we eerste nacht helaas gemist. Na wat zoeken op waarneming.nl lijkt er een betrouwbare plek te zijn langs het spoor in de buurt van Ede. Omdat we nog even tijd hebben lopen we hier rustig een rondje. Eerst stelen de nachtzwaluwen hier de show, nog voordat het echt donker is vliegen ze prachtig langs ons heen. Gelukkig vliegt hier in de schemer ook een baltsende houtsnip rond, goede keus!
- Houtsnip
In het Binnenveld gaan we op zoek naar de laatste ontbrekende soorten. Porseleinhoen lukt rond 22:30 direct, net als een baltsende watersnip. Nog 1,5u om op zoek te gaan naar kwartel en patrijs! Na een uur scannen met de warmtebeeldcamera’s en luisteren bij de geschikte velden horen en zien we nog steeds niets. Inmiddels is het 23:30, wordt het koud, begint het harder te waaien en zijn we allemaal moe en dik tevreden met het record dat we hebben neergezet. We stoppen ermee!
- Porseleinhoen
- Watersnip
Samengevat: We kijken terug op een fantastische dag vogelen in de provincie. Ondanks dat we allemaal in Gelderland wonen hebben we alle vier nieuwe gebieden leren kennen en zijn we verrassende dingen tegengekomen. Uiteraard hebben we de nodige missers (o.a. goudvink, patrijs en havik) maar die worden gecompenseerd door een paar heerlijke bonussen! We hadden een dag met uitstekend weer, al liet de trek het helaas wat afweten. Ook zaten er deze dag weinig leuke steltlopers (bonussen) in de provincie. Met net wat betere omstandigheden moet de 160 zeker haalbaar zijn, de eerste voorzichtige plannen voor volgend jaar zijn alweer in de maak…
We bedanken iedereen die heeft bijgedragen aan het neerzetten van dit record en de fantastische dag.
Eén reactie
Gefeliciteerd met het nieuwe record! Knap gedaan.
Zowel bij nr. 49 als nr. 62 staat fluiter vermeld. Is bij 1 van de waarnemingen de verkeerde soort getypt?